ในอดีตสังคมไทยเป็นสังคมเกษตรกรรม คนไทยจึงนิยมตั้งบ้านเรือนอยู่ริมน้ำกันเป็นส่วนใหญ่ แม่น้ำเป็นเส้นทางการคมนาคมที่สำคัญ เรือจึงเป็นพาหนะในชีวิตประจำวัน

เรือพระราชพิธีหมายถึง เรือสำหรับใช้ประกอบพิธีทางชลมารคที่เรียกว่า “ กระบวนพยุหยาตราชลมารค” ถือเป็นพระราชประเพณีที่มีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ซึ่งก็คือการจัดรูปกระบวนเรือรบในแม่น้ำตามตำราพิชัยสงครามนั่นเอง แต่เดิมอู่และโรงเก็บเรือพระราชพิธีแห่งนี้อยู่ในความควบคุมดูแลของสำนักพระราชวังและกองทัพเรือ ในปี ๒๔๙๐ สำนักพระราชวังและกองทัพเรือมอบให้กรมศิลปากรทำการซ่อมรักษาเรือต่างๆ จากนั้นได้ขึ้นทะเบียนเรือพระที่นั่งให้เป็น “ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี” ตั้งแต่ปี ๒๕๑๗ โดยจัดแสดงเรือพระราชพิธี ศิลปะโบราณวัตถุ สิ่งของเครื่องใช้ประกอบในพระราชพิธีทางชลมารค

           เรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงส์ หัวเรือแกะสลักเป็นรูปหงส์ลำปัจจุบันสร้างเสร็จในสมัยรัชกาลที่ ๖ เป็นเรือพระที่นั่งกิ่ง ( เรือพระทีนั่งชั้นสูงสุด ) เคยได้รับเหรียญรางวัลมาดกทางทะเลขององค์การเรือโลกแห่งสหราชอาณาจักรเมื่อปี ๒๕๒๔ ซึ่งเป็นรางวัลมรดกทางวัฒนธรรมระดับโลก

          เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช เป็นเรือพระที่นั่งกิ่ง ซึ่งมีหัวเรือเป็นพญานาค ๗ เศียร เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปสำคัญหรือผ้าพระกฐินในกระบวนพยุหยาตราทางชลมารค
เรือพระที่นั่งอเนกชาติภุชงค์สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๕ เป็นเรือพระที่นั่งสีพื้นชมพู  

          นอกจากนี้ยังมีเครื่องประกอบและสิ่งของเครื่องใช้ในพระราชพิธีจัดแสดงด้วย เช่น บัลลังก์กัญญา บัลลังก์บุษบกพายชนิดต่างๆ เป็นต้น และเนื่องจากพื้นที่จำกัดจึงจัดแสดงเรือพระราชพิธีได้เพียง ๘ ลำ อีก ๕ ลำเก็บรักษาไว้ที่หมวดยานยนต์หลวงที่ท่าน้ำวาสุกรี โดยบางส่วนอยู่ใน ความควบคุมดูแลของกรมการขนส่งทหารเรือ