ตำนานถ้ำน้ำผุด จังหวัดพังงา

จากสารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคใต้ เล่ม ๖ จัดพิมพ์เนื่องในพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๖ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๒ ได้กล่าวถึงตำนานถ้ำน้ำผุดว่า

 ถ้ำน้ำผุด เป็นชื่อถ้ำและชื่อตำบล อยู่ในเขตอำเภอเมืองพังงา ห่างจากตัวเมืองพังงาไปทางทิศตะวันออกประมาณ ๑ กิโลเมตร มีตำนานเล่าสืบต่อกันมาว่านานมาแล้วมีพระธุดงค์รูปหนึ่งได้เดินทางมาถึงตำบลถ้ำน้ำผุด เห็นมีป่าเขาเงียบสงบเหมาะแก่การปฏิบัติธรรม จึงปักกลด ณ ที่นั้น ในขณะที่นั่งวิปัสสนาอยู่นั้นได้ยินเสียงดังจนแผ่นดินสั่นสะเทือน เป็นเสียงที่ดังมาจากโพรงหินในภูเขาพร้อมกับมีน้ำไหลออกมามากมาย แต่พระรูปนั้นก็ยังคงนั่งบำเพ็ญเพียรอยู่ที่เดิม จนถึงกลางคืนดึกสงัดมีร่างของชายแก่คนหนึ่ง นุ่งขาวห่มขาวถือไม้เท้า ผมหนวดเครายาวเดินออกมาจากถ้ำตรงมาหาพระรูปนั้นแล้วบอกว่า อย่ามาบำเพ็ญเพียรที่นี้เลย ด้วยจะหาความสงบไม่ได้ เพราะต่อจากนี้ไป ณ ที่แห่งนี้จะเกิดสิ่งมหัศจรรย์ คือ จะมีเสียงดังจากใต้ดิน แล้วมีน้ำผุดออกมาเป็นระยะๆ ขอให้ไปหาที่สงบอื่นเถิด

พระภิกษุนั้นรับคำ ชายชรานั้นได้ขอร้องให้ท่านช่วยบอกชาวบ้านให้สร้างศาลเจ้าขึ้นบูชา แล้วร่างนั้นก็หายไป ต่อมาพระภิกษุก็ได้บอกชาวบ้านให้รับทราบ บางคนก็เล่าว่าเคยเห็นชายแก่ดังกล่าวเดินหายเข้าไปทางถ้ำบ่อยๆ จึงพากันนับถือและได้สร้างศาลเจ้าขึ้นบนเนินเขาเพื่อบูชา ปัจจุบันศาลเจ้าหลังเดิมผุพังไปหมดแล้ว จึงมีผู้มีจิตศรัทธาสร้างขึ้นใหม่ในบริเวณที่มีน้ำผุด เรียกศาลนั้นว่า “ศาลเจ้าบุนเท่าก้อง”

 ปัจจุบันถ้ำแห่งนี้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งในจังหวัดพังงา มีลักษณะแปลกกว่าที่อื่น คือ มีน้ำผุดออกมาไม่เป็นเวลา วันละ ๑-๓ ครั้ง เล่ากันว่า ในสมัยก่อนก่อนที่น้ำจะผุดจะมีเสียงดังจนดินสะเทือนแล้วมีน้ำไหลท้นออกมา ปัจจุบันน้ำยังคงผุดอยู่ แต่มีปริมาณน้อยลงและปราศจากเสียงดัง ชาวบ้านเชื่อว่าคนที่มีบุญเท่านั้นจะได้มาเห็นขณะที่น้ำกำลังผุด ถ้าคนไม่มีบุญก็จะไม่ผุดออกมาให้เห็น

 ครั้งล่าสุดที่น้ำผุดขึ้นมาเอ่อท้นขอบบ่อเหมือนเมื่อครั้งอดีตกาล คือ เมื่อครั้งที่มีการสมโภชบ่อน้ำผุดเพื่อนำน้ำไปใช้ในพิธีพลีกรรมตักน้ำศักดิ์สิทธิ์ เนื่องในวโรกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๖ รอบ เมื่อวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๒สุดท้ายนี้ก็ต้องขอบคุณนางสาวบุษราวดี หมาดหลี เจ้าหน้าที่ขององค์การบริหารส่วนตำบลถ้ำน้ำผุดที่ได้พาไปซื้อลูกจันทน์เทศอบแห้งและพาไปเยี่ยมชมถ้ำน้ำผุด สิ่งมหัศจรรย์นี้

สถานที่ท่องเที่ยวตำบลถ้ำน้ำผุด

วัดสราภิมุข(วัดสระ)

สร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนปลาย-รัตนโกสินทร์ตอนต้น ในพ.ศ.2414 รัชกาลที่ 5 ได้เสด็จมาเมืองพังงา และได้ตั้งชื่อใหม่ว่า วัดประจิมเขต กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน เมื่อวันที่ 22 มกราคม 2542 ตั้งอยู่ไนพื้นที่หมู่ 1 ตำบลถ้ำน้ำผุด

ถ้ำสำ

เป็นถ้ำที่มีภาพเขียนโบราณ เขียนในช่วง พ.ศ.2394-2493 กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน โดยเป็นแหล่งศิลปะสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ถ้ำแห่งนี้ตั้งอยู่ในพื้นที่หมู่ 3 ของตำบลถ้ำน้ำผุด