วัดพระนางสร้าง ภูเก็ต

วัดพระนางสร้างเป็นวัดประจำอำเภอถลาง อาณาเขตตั้งอยู่หมู่ที่ 1 ตำบลเทพกระษัตรี ถนนเทพกระษัตรี อำเภอถลาง จังหวัดภูเก็ต ระหว่างกิโลเมตรที่ 18 - 19 ทิศเหนือ ติดกับถนนจอมเฒ่าบ้านดอน ทิศตะวันออก ติดถนนเทพกระษัตรี ทิศตะวันตก ติดกับ สวนมะพร้าวและนาเอกชน ทิศใต้ ติดต่อกับที่ดินเอกชน

ทำเนียบเจ้าอาวาสวัดพระนางสร้าง วัดพระนางสร้าง สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ.2301 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ในปี พ.ศ.2310 มีเจ้าอาวาส 6 รูป ดังนี้

รูปที่ 1 พ.ศ.2302-2416 พระวินัยธร (อีด)
รูปที่ 2 พ.ศ.2416-2476 พระครูสุนทรสมณกิจ (ปอด)
รูปที่ 3 พ.ศ.2476-2483 พระครูวิตถารสมณวัตร (ธน)
รูปที่ 4 พ.ศ.2483-2490 พระครูสุนทรสมณกิจ (อีด โชติธมฺโม)
รูปที่ 5 พ.ศ.2490-2533 พระครูสุนทรสมณกิจ (เซี้ยง ธมฺมกาโม)
รูปที่ 6 พ.ศ.2533-ปัจจุบัน พระครูวิจิตรศุภการ (องค์การ ฉนฺทธมฺโม)

ประวัติวัดพระนางสร้าง

เนื่องจากการบันทึกและการรวบรวมตั้งแต่ระยะแรกจนถึงปัจจุบันมีน้อย ประวัติความเป็นมาของวัดที่แน่นอนจริง ๆ จึงยังไม่มี ได้มีผู้เล่าสืบต่อกันมาความละเอียดของเรี่องไม่ค่อยจะเหมือนกันนัก แต่ใจความส่วนใหญ่คล้ายคลึงกันพอจะรวบรวมได้ดังนี้

พระนางเลือดขาวเป็นพระมเหสีของผู้ครองนครใดไม่เป็นที่แน่ชัด เป็นผู้มีความศรัทธราในพุทธศาสนามาก ต่อมาถูกเสนาในพระนครกลั่นแกล้งใส่ร้ายต่อเจ้าครองนครว่า พระนางเป็นชู้กับมหาดเล็ก เจ้าครองนครหลงเชื่อจึงสั่งให้เพชฌฆาต นำมหาดเล็กนั้นและพระนางไปประหารชีวิต พระนางได้พยายามขอร้องและแสดงความบริสุทธิ์ ถึงกระนั้นเจ้าครองนครก็ไม่เชื่อ จะประหารชีวิตพระนางให้ได้ เมื่อหมดหนทางจึงได้ขอผ่อนผันว่าให้พระนางได้ไปนมัสการพระบรมธาตุที่ลังกาก่อน จึงจะกลับมา ให้ประหารชีวิต ประกอบกับเวลานั้นคนเดินเรือมาจากหมู่เกาะสุมาตรา ลังกา เล่าให้คนในนครฟังเสมอ ๆ ว่าที่ลังกาพระพุทธศาสนา เจริญมาก และในปีหน้าจะมีการจัดงานทางพระพุทธศาสนาครั้งใหญ่ด้วย (ตามประวัติศาสตร์สากล เล่ม 12 ของหลวงวิจิตรวาทการ 2474 หน้า 28 กล่าวว่าพระพุทธศาสนาเจริญที่สุดในสุมาตรา เมื่อ พ.ศ. 1200 ซึ่งอาจจะเป็นปีเดียวกันก็ได้ ) เจ้าครองนครจึงตกลง เพราะมีเหตุผลที่ว่าคนในนครนั้นไม่ชำนาญในการเดินเรือ และหนทางก็ไกลมากคงไปสิ้นพระชนม์เสียระหว่างทางมากกว่า

พระนางเลือดขาว และคณะที่ยังสวามิภักดิ์พระนางอยู่ก็ออกเดินทาง ตลอดเวลาเดินทาง พระนางเฝ้าแต่อ้อนวอนและ ยึดเอาคุณพระศรีรัตนตรัยให้คุ้มครองป้องกันพระนาง ทรงบอกแก่ผู้ที่ร่วมเดินทางว่า ถ้าเราไม่สิ้นวาสนาเสียก่อนต้องไปนมัสการ พระบรมธาตุให้ได้ และถ้าเราเดินทางกลับมาโดยสวัสดิภาพก็จะสร้างวัดไว้เป็นที่ระลึกจึงจะไปรับอาญาที่ถูกกล่าวหาอาจจเป็นด้วย บุญญาธิการที่เคยมีมาก่อนหรือผลอนิสงส์แห่งการยึดมั่นในพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็เป็นได้ พระนางและคณะจึงไปถึงลังกาเข้านมัสการ พระบรมธาตุด้วยความปิติและได้นำเอาโบราณวัตถุหลายอย่างกลับมาด้วย ( บางคนเล่ากันว่า นำพระพุทธรูปมามากมาย และบางคน เล่าว่าได้นเอาต้นโพธิ์ลังกามาด้วย และบางคนก็เล่าว่านำพระบรมสารีริกธาตุมาด้วย ) ตอนที่เดินทางกลับพระนางได้นำเรือเข้าพักที่ เกาะถลางเพระเข้าใจว่าคงเป็นเกาะที่ใหญ่โต แต่เมื่อขึ้นเกาะเข้าจริง ๆ ก็ต้องผิดหวัง จึงได้สร้างวัดไว้เป็นที่ระลึกกับได้ปลูกต้นประดู่ และต้นตะเคียนไว้เป็นเครื่องหมาย เข้าใจว่าพระนางคงเอาของมีค่าทางพระพุทธศาสนาฝังไว้ในเจดีย์บ้าง แต่ตอนนั้นก็คงไม่สร้าง อะไรมากมายเพราะภูมิประเทศเดิมเป็นป่าใหญ่ (ต้นตะเคียนและต้นประดู่ได้ถูกโค่นเพื่อสร้างโรงเรียนเมื่อ 30 กว่าปีมาแล้ว) เมื่อสร้างวัดเรียบร้อยจึงออกเดินทางต่อไป จนมาถึงนครแม้จะรู้ว่ากำลังจะไปรับความตายแต่พระนางก็มีความสุข ปลื้มปิติเป็นอย่างยิ่ง ที่ได้สร้างบุญกุศลอันยิ่งใหญ่เอาไว้ แต่เมื่อมาถึงชานเมืองพระนางก็ต้องได้รับความเสียพระทัยเป็นอย่างยิ่งเพราะในขณะที่พระนาง ไม่อยู่ได้เกิดการแย่งชิงพระราชสมบัติพระสวามีได้ถูกประหารชีวิต พระนางจึงไม่เข้าไปในนคร ด้วยเหตุนี้พระนางจึงได้พ้นโทษจาก พระสวามีพระนางได้กล่าวกับผู้ติดตามว่า ในชีวิตจะต้องสร้างวัดวาอารามให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ ทุกคนที่ติดตามต่างสาธุกับ พระนางด้วย ดังนั้นจึงได้นำวัตถุสิ่งของที่นำมาจากลังกาจะนำไปสร้างวัด แต่เมื่อผู้ครองได้รับทราบเรื่องนี้จึงให้ทหารมานำนางไป ประหารชีวิต พร้อมทั้งแย่งชิงของมีค่าทางพระพุทธศาสนาไปไว้ในนคร จะด้วยผลบุญที่พระนางสร้างไว้ เมื่อเพชรฆาตลงดาบตัด พระเศียรออกนั้น โลหิตซึ่งพุ่งออกมามีสีขาวประชาชนที่ทราบเรื่องนี้จึงขนานนามว่า "พระนางเลือดขาว" และวัดต่างๆ ที่พระนางได ้สร้างขึ้นจึงมีชื่อของพระนางเป็นส่วนมาก

ในตอนต้นในการสร้างวัด ไม่มีใครทราบแน่ชัดว่าใครเป็นเจ้าอาวาสรูปแรกและมีมากก่อนอีกรูปจึงจะถึงท่าน พระวินัยธร (อีด) แต่มีข้อที่น่าสังเกตอยู่อย่างหนึ่งคือ ท่านพระวินัยธรเคยพูดเป็นเชิงเล่นกับประชาชนว่าเจ้าอาวาสที่นี่ เมื่อมรณภาพแล้วชาวบ้านจะก่อพระสถูปหรือเจดีย์แล้วนำกระดูกใส่ไว้ข้างในเสมอ ในสมัยของหลวงพ่อปอดนั้นมีสถูปเจดีย์ ซึ่งทำด้วยอิฐเล็กบ้างใหญ่บ้างประมาณ 6 - 7 แห่ง หลวงพ่อปอดจึงได้รื้อนำกระดูกและของมีค่าบางอย่างมารวบรวมเข้าด้วยกันมาฝัง แล้วให้สร้างเจดีย์องค์ใหญ่เพียงองค์เดียวดังเห็นกันอยู่ในปัจจุบัน ถ้าคำกล่าวเล่าเป็นความจริงก็แสดงว่าก่อนที่จะถึงหลวงพ่อปอด ก็ต้องมีเจ้าอาวาสมาก่อนอย่างน้อย 8 รูป

หลักฐานที่ปรากฎในวัดพระนางสร้าง

วัดพระนางสร้างเป็นวัดที่มีอายุยาวนานและมีประวัติศาสตร์ จึงมีสิ่งที่สำคัญประเภทโบราณวัตถุ โบราณสถาน เป็นจำนวนมาก บ้างสิ่งก็ได้ถูกรื้อออกเพื่อสร้างประโยชน์อย่างอื่น สถานที่หลายแห่งที่คนโบราณผูกปมปัญหามีเงื่อนงำ เพื่อบอกที่ฝังหรือที่รักษาทรัพย์สมบัติ ผู้คิดแก้ปัญหาเงื่อนงำได้และรู้สถานที่ตามข้อความปริศนานั้น จะสามารถรับทรัพย์สมบัติ ณ สถานที่เหล่านั้นข้อความเหล่านั้นคือ "ลายแทง"

ลายแทงของวัดพระนางสร้าง มีลายละเอียดคือ " อาถรรพถ์ฤาพบได้ ฤาต้องปี ฤาต้องบัง ฤาบอกฤาเล่ามิได้ ฤานำฤารู้ ฤาอุบฤาได้ ฤาบุญฤาตัวเปิด ฤานำ ฤาได้ ฤาบาปแล พิกุลสองสารภีดีสมอแดง จำปาจำปีตะแคง มะขามหนี่ง กระท้อนหน้า ราชารอบ พิกุลสอง สารภีดี สมอแดง จำปา จำปี ตะแคง มะขามหนึ่ง กระท้อนหน้า ราชารอบขอบของ ระฆังดังเจดีย์มีศาลารอบ ด้วยเข็มหนึ่งไม้เลือดหลังสุด ลูกมุดลูกม่วง ชมพู่ดูโบสถ์ ฤาเปิดได้ดั่งลายแทงแล ฯ

เส้นแสงลายแทงหนึ่ง นางสร้าง ฤาเปิด ฤาดู ฤาชม ฤากราบไหว้บูชา ฤาได้ บุญกุศลแล ฤาดีได้เจ้าเมืองเปิดแลฯ ฤา ของแท้แน่ไซร้ ฤาได้หญิงลือหญิงแลฯ

เส้นแสงลายแทงสอง พระสร้าง ฤาใจ ฤางาม ฤาตามเจ้าเมืองฤาพระนางเดื่องฤาด้วย ฤาใจ ฤางาม ฤาใจเจ้าเมือง ฤาใจหญิงฤาหญิงแล ฯ

เส้นแสงลายแทงสาม ฤาอย่าข้ามใจฤา เจ้าเมืองฤา ฤาพิษฐาน ฤารูปงาม ฤาทรัพย์ ฤาลาภฤายศ ฤาขอได้ลูกหลานหลิน ฤาขอได้ดั่งประสงค์ฤา ฤาถือ ได้ปฏิบัติแน่ไซร้ ฤาธิษฐานได้ ฤาดั่งลายแทงฯ

กรุสมบัตินี้อยู่ที่อุโบสถ์วัดพระนางสร้าง รอบโบสถ์มีต้นไม้ตามลายแทง นอกจากจะเป็นที่สังเกตหมายแหล่ง กรุสมบัติแล้ว ยังแทนถึงผู้ที่จะเข้าร่วมพิธีจะต้องให้สตรี 2 คน คนหนึ่งแต่งชุดสีสารภีและสีสมอ (มะขาม) อีกคนนุ่งผ้าม่วง (ลูกม่วง) โจงกระเบน (ลูกมุด) เสื้อสีชมพู เป็นต้น

ภาคใต้มีแหล่งแร่ดีบุกที่อุดมสมบูรณ์ของโลกมาตั้งแต่อดีตกาลปฏิมากรจึงสร้างพระพุทธรูปด้วยดีบุกพบที่อำเภอทับปุด จังหวัดพังงาเป็นพระพุทธรูปยืนขนาดกว้าง 3-4 นิ้วสูงไม่เกิน 2 ฟุต

วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2526 อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดภูเก็ต มานิต วัลยะเพ็ชร์ เป็นประธานเปิดกรุพระในอุโบสถวัด พระนางสร้าง ตำบลเทพกระษัตรี อำเภอถลาง จังหวัดภูเก็ต พบพระพุทธรูปดีบุกบรรจุอยู่ในพระอุทรขององค์พระพุทธรูปเบื้องขวา ถัดไปอีกวันที่ 1 มีนาคม 2526 อรัญ จินดาพล สมาชิกสภาจังหวัดภูเก็ต ก็พบ "พระในพุง" พระพุทธรูปดีบุกอีกในพระอุทรองค์ พระพุทธรูปเบื้องซ้าย ทั้ง 2 องค์มีเฉพาะพระพักตร์ขนาดกว้าง 27 ซม. ยาวตั้งแต่บนสุดของพระเศียรถึงพระอังสา 40 ซม. สันพระนาสิกสูงจากพระโอษฐ์ 1.5 ซม. หางเบ้าพระเนตรซ้ายขวาห่างกัน 16 ซม. ริมพระโอษฐ์ซ้ายขวาห่างกัน 9 ซม. จึงเรียกพระพุทธรูป 2 องค์ว่า " พระพุทธสามกษัตริย์" พระพักตร์ที่พบครั้งหลัง มีขนาดใหญ่กว่าที่พบครั้งก่อน คือกว้างตั้งแต่ พระกรรณซ้ายขวาห่างกัน 28 ซม. บนสุดของเศียรลงไปถึงพระศอ 40 ซม. หางพระเนตรซ้ายขวาห่างกัน 24 ซม. ริมพระโอษฐ์ ซ้ายขวาห่างกัน 11 ซม. ปลายสันนาสิกสูง 5 ซม.

แม้นับย้อนหลังกลับไปเพียงปลายกรุงศรีอยุธยา พระพุทธรูปสามกษัตริย์ ก็จัดพระพุทธรูปที่มีอายุเก่าแก่ที่สุดในภูเก็ต และเป็นพระพุทธรูปดีบุกที่ใหญ่ที่สุด

พระอุโบสถที่ประดิษฐานพระในพุงไว้มีอายุยาวนาน สันนิษฐานว่าคงมีการบูรณะอุโบสถใหม่เมื่อสมัยรัชกาลที่ 5 พระอุโบสถหันไปทางทิศตะวันออก มีประตูใหญ่ด้านหน้ามีประตูเล็ก 2 ช่องด้านทิศเหนือใต้ มีช่องหน้าต่าง 4 ช่องภานในมีเสา ไม้ตำเสาที่สูงตรง 4 เสาซึ่งหาดูจากที่อื่นไม่ได้ ด้านในช่องหลังก่ออิฐยกสูงขึ้นประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นสกุลถลาง ปางมารวิชัยด้านหลังสุดเป็นพระพุทธไสยาสน์ อุโบสถนี้ไม่มีประตูด้านหลัง ด้านนอกรายรอบด้วยพัทธสีมาก่อด้วยอิฐถือปูน จำนวน 8 องค์ รูปองค์คล้ายสถูปเล็กในส่วนรายละเอียดจะแตกต่างกัน พัทธสีมาที่ใหญ่ที่สุดอยู่ตรงประตูทางเข้าอุโบสถ ในปีพ.ศ. 2539 มีการบูรณะอุโบสถขึ้นใหม่ ใช้สถาปัตยกรรมในรูปแบบเดิม

ด้านทิศใต้มีหอระฆังก่ออิฐถือปูนสูงประมาณ 8 เมตร มีบันไดอยู่ทางทิศตะวันตกเป็นหอระฆังมีรูปแบบที่ได้นำมา จากลังกา หอระฆังนี้สูงมีบันไดขึ้นหันไปทางทิศตะวันตก หลังคามีลักษณะคล้ายสถาปัตยกรรมแบบจีนผสมแบบไทย ระฆังเป็นทองเหลือง

เจดีย์อยู่ติดกับหอระฆังเป็นเจดีย์ทรงระฆังคร่ำ บรรเจิด ประทิป ณ ถลาง ได้บันทึกว่าสมัยหลวงพ่อปอดเป็น เจ้าอาวาสวัดพระนางสร้างในสมัยรัชกาลที่ 5 มีสถูปเจ้าอาวาสเล็กๆ 6-7 องค์ หลวงพ่อปอดได้รื้อแล้วนำอิฐิของเจ้าอาวาสองค์ก่อนมา รวบรวมไว้ในเจดีย์ใหญ่ที่สร้างขึ้นใหม่มีอายุล่วงมาแล้วไม่ต่ำกว่า 100 ปี เนื้อที่บริเวณอุโบสถ หอระฆังและเจดีย์ มีเนื้อที่ 3 ไร่ 1 งาน 6 ตารางวา ในบริเวณวัดพระนางสร้าง เป็นโราณสถานของชาติแหล่งที่ 3 ของภูเก็ต

หน้าวัดพระนางสร้างมีการสร้างซุ้มประตูกาญจนาภิเษก และด้านทิศตะวันตกของซุ้มประตูมีรูปปั้นเจ้าแม่กวนอิมยืน รอบล้อมด้วยมังกร ด้านล่างจะมีองค์เซียนของจีนจำนวน 8 องค์

อุโบสถที่มีการปลูกสร้างขึ้นใหม่เป็นสถาปัตยกรรมยุครัตนโกสินทร์ ภายในอุโบสถมีพระประธานปางมารวิชัย ฝาผนังอุโบสถมีจิตกรรมฝาผนังที่แสดงประวัติของบุคคลสำคัญ และประวัติเมืองถลาง มีความงดงามเป็นอย่างยิ่ง