| ...จะเลี้ยงดูผู้รู้วิชาสารพรรณ |
ให้ควรกันกับความชอบประกอบการ |
| ประการหนึ่งซึ่งรู้ตำหรับ |
เป็นแม่ทัพทำศึกฝึกทหาร |
| รู้กลแก้แพ้ชนะรู้ประมาณ |
รู้รอนรานราวีให้มีไชย |
| อนึ่งเรียนกลอุบายให้คายจิตต์ |
ปัจจามิตรลุ่มหลงไม่สงสัย |
| รู้แอบอ้อมปลอมพลสกลไกร |
อันเป็นไส้ศึกสังหารผลาญไพรี |
| รู้ย่องเบาเป่ามนต์ให้คนหลับ |
ลอบฆ่าแต่แม่ทัพแล้วกลับหนี |
| รู้ทายลางทั้งหลายจะร้ายดี |
รู้แผนที่ทิศทางต่างตำบล |
| หนึ่งรู้ดูชาตาโหราศาสตร์ |
รู้จักคาลเวลาลมฟ้าฝน |
| หนึ่งเรียนรู้สู้ณรงค์อยู่คงทน |
รู้แต่งพลโรมรันไม่อันตราย |
| หนึ่งเรียนรู้ดูดาวสำแดงเหตุ |
รู้มนต์เวทปลุกเสกเมฆฉาย |
| รู้ดูถิ่นที่จะดีร้าย |
รู้อุบายเกลี้ยกล่อมให้พร้อมใจ |
| รู้สืบข่าวเรื่องบ้านเมืองอื่น |
หนึ่งคนตื่นแซงแซ่รู้แก้ใข |
| หนึ่งผู้รู้ดูลักษณะแน่ |
เป็นหมอแก้เจ็บป่วยช่วยรักษา |
| รู้อุบายหลายอย่างฝึกช้างม้า |
มีวีชาเป็นต่างๆ
กัน |
| รู้จักการบ้านเมืองเครื่องประดับ |
รู้ตำรับดีร้ายทำนายฝัน |
| รู้สังเกตุเท็จจริงทุกสิ่งอัน |
รู้แก้กันผีสางขับรางควาญ |
| หนึ่งรู้เรียนเขียนหนังสือลายมือเอก |
ลูกคิดเลขคิดประมูลคิดคูณหาร |
| รู้วิไสยไตรภูมิพงศาวดาร |
รู้จักว่านยาสิ้นระบิดไม้ |
| หนึ่งผู้รู้อักษรกาพย์กลอนกล่าว |
เรียบเรียงราวเรื่องความตามวิไสย |
| รู้กฎหมายฝ่ายขุนนางฝ่ายข้างใน |
รู้พิไชยสงครามตามกระทรวง |
| รู้ตั้งค่ายหลายชั้นป้องกันศึก |
รู้ตื้นลึกแลคะเนทะเลหลวง |
| รู้แปลความตามภาษาทั้งปวง |
รู้ล่อลวงราวีให้มีไชย |
| หนึ่งชำนาญปืนใหญ่ยิงไวแน่ |
แก้อาถรรพ์ผันแปรแก้คุณไสย |
| รู้เล็ดลอดสอดแนมสืบความใน |
ทำนาได้ผลดีรู้ที่ทำ |
| อันวิชาห้าสิบประการนี้ |
ผู้ใดมีเราจะชุบอุปถัมภ์ |
| แต่อย่างเดียวเจียวถ้าแม้นรู้แม่นยำ |
ดังคัดคำเขียนหมึกจารึกไว้ |
| จะรางวัลนั้นให้ควรแก่ความชอบ |
แม้รู้รอบหลายประการชำนาญไฉน |
| จะให้เจียดเกียรติยศปรากฎไป... |
|
| ...อันพระหน่อวรนาถชาติกษัตริย์ |
รู้จักจัดเกลี้ยกล่อมซ้อมทหาร |
| เลี้ยงคนดีมีปัญญาวิชาชาญ |
คิดทำการต้องที่ผู้มีบุญ |
| เมื่อเกิดเข็ญเช่นนึกมีศึกเสือ |
ช่วยส่งเกลือข้าวกินดินกระสุน |
| เที่ยวตรวจตราธานีนั้นมีคุณ |
ด้วยแรกรุ่นรู้รอบเห็นชอบกล |
| ให้อยู่วังดังสตรีแม้มีศึก |
ที่ตื้นลึกไม่สันทัดจะขัดสน |
| เสด็จไปได้สังเกตเขตตำบล |
ที่ชุมพลกลศึกได้ฝึกปรือ |
| จะหนีทุกข์ยุคเข็ญเหมือนเช่นว่า |
อยู่ใต้ฟ้าหนีฝนจะพ้นหรือ |
| แม้เมืองใดใช้คนดีมีฝีมือ |
จะเลื่องชื่อลือเลิศประเสริฐชาย... |