• ถ้ำน้ำลอด เป็นถ้ำที่มีชื่อเสียง สวยงาม และเข้าชมได้ง่ายสะดวกสบายที่สุดแล้วในบรรดาถ้ำทั้งหมด ตั้งอยู่บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 141 จากเส้นทางหลวง 1095 (ปาย-ปางมะผ้า) เลี้ยวขวาเข้าไปประมาณ 9 กิโลเมตร ตรงเข้าไปจนสุดทางจะพบถ้ำน้ำลอด

• ถ้ำน้ำลอดอยู่ในความดูแลของศูนย์ศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่าถ้ำน้ำลอด จากด่านด้านหน้าต้องเดินเท้าเข้าไปประมาณ 350 เมตร พร้อมคนนำทางและตะเกียงส่องทาง สาเหตุที่ไม่มีการติดตั้งไฟในถ้ำต่างๆก็เพื่อเป้นการรักษาถ้ำเหล่านี้ให้สวยงามและคงเดิมอยุ่ตลอดเวลา อีกทั้งยังสร้างรายได้เสริมให้กับชาวบ้านใกล้เคียงที่สมัครมาเป็นคนนำทางให้ความรู้แก่นักท่องเที่ยวอีกด้วย

• เมื่อถึงบริเวณปากทางเข้าถ้ำนักท่องเที่ยวส่วนใหญ่ก็มาถึงบางอ้อว่าทำไมถ้ำแห่งนี้ชื่อว่า “ถ้ำน้ำลอด” นั่นเป็นเพราะถ้ำแห่งนี้มีสายน้ำไหลผ่านตั้งแต่ปางทางเข้าถ้ำไปจนถึงถ้ำสุดท้ายที่อยู่ภายในโพรงแห่งนี้มีความยาวกว่า 500 เมตร กว้าง 20 เมตร สูง 50 เมตร สายน้ำกัดเซาะโพรงถ้ำแห่งนี้มากกว่าล้านปี ก่อเกิดเป็นถ้ำใหญ่ๆถึง 3 แห่ง ได้แก่ ถ้ำเสาหิน ถ้ำตุ๊กตา และถ้ำผีแมน เส้นทางท่องเที่ยวทั้ง 3 ถ้ำ ต้องอาศัยการนั่งแพเข้าไป

การเดินทาง

• จากอำเภอปางมะผ้าจะมีทางแยก 9 กิโลเมตร สู่บ้านถ้ำลอดซึ่งเป็นที่ตั้งของบ้านถ้ำลอด ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากหมู่บ้าน

ที่พัก มีบ้านพัก ร้านอาหาร สถานที่กางเต้นท์รองรับนักท่องเที่ยว

• สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่  สำนักงาน ททท.ภาคเหนือ เขต 1 โทร. 0-5324-8604  , 0-5324-8607, 0-5324-1466

สถานที่ท่องเที่ยวใกล้เคียง

ถ้ำเสาหิน

• จากปากทางเข้าถ้ำเสาหินจะเป็นถ้ำแห่งแรกที่คุณจะได้เข้าไปชมโดยการนั่งแพไปประมาณ 300 เมตร ใช้เวลาเพียงอึดใจเดียวก็ถึงจากนั้นเดินตามทางขึ้นอีกไม่กี่เมตรเท่านั้น ภายในมีธรรมชาติที่น่าสนใจมากมาย ได้แก่ “ม่านหินย้อย” หรือที่เรียกกันว่า “หินกากเพชร” มีลักษณะเป็นตะกอนหินปูนคล้ายม่านมีสีขาวสะท้อนแสง นักวิทยาศาสตร์เรียกกันว่า “ผลึกแร่แคลไซด์” ก่อเกิดจากน้ำใต้ดินนับพันปี สิ่งที่โดดเด่นที่สุดในถ้ำแห่งนี้ คือ เสาหินที่ตั้งอยู่ใจกลางถ้ำ มีลักษณะเป็นแท่งเกิดจากหินงอกหินย้อยมาบรรจบกันอย่างสวยงาม มีความสูงประมาณ 21.45 เมตร เปรียบเสมือนเสาหินที่ค้ำเพดานและพื้นถ้ำเอาไว้ ขาออกเดินกลับทางเดิม โดยคุณสามารถนั่งแพไปชมถ้ำที่เหลือหรือจะกลับเลยก็ได้

ถ้ำตุ๊กตา

• ถัดจากถ้ำเสาหินหากคุณต้องการไปชมถ้ำตุ๊กตาต้องนั่งแพต่อไปเป็นระยะทางประมาณ 80 เมตร เสียค่าแพอีก 100บาท/ลำ ถ้ำนี้โดดเด่นที่หินงอกหินย้อยลักษณะรูปร่างคล้ายตุ๊กตาตั้งเรียงรายอยู่ตามพื้นทั่วทั้งถ้ำ ใกล้ๆยังมีภาพเขียนของมนุษย์โบราณก่อนประวัติศาสตร์ โดยเป็นภาพที่ใช้สีแดงและสีดำในการวาด ไม่มีหลักฐานบ่งบอกว่าสีที่ใช้ทำมาจากอะไร มีทั้งหมดสามภาพ ได้แก่ ภาพคน สัตว์ และพืช นักท่องเที่ยงควรชมด้วยสายตาเพียงอย่างเดียว ไม่ควรใช้มือสัมผัสเพราะจะทำให้ภาพเสียหายได้

ถ้ำผีแมน

• ถ้ำผีแมนนับเป็นถ้ำสุดท้ายของเส้นทางวงกลม ระยะทางจากถ้ำตุ๊กตาประมาณ 450 เมตร ค่าล่องแพ 100 บาท/ลำเช่นกัน ในอดีตภายในถ้ำแห่งนี้มีโบราณวัตถุที่สำคัญมากมาย เช่น ภาชนะดินเผา กระดูกมนุษย์โบราณ เครื่องมือหินต่างๆ และชิ้นสำคัญที่ขาดไม่ได้ คือ โลงผีแมน โลงศพไม้สักที่ชื่อกันว่าใช้ฝังศพมนุษย์โบราณ แท้จริงแล้วอำปางมะผ้ามีถ้ำผีแมนในลักษณะนี้ถึง 74 ถ้ำ แต่มีเพียงถ้ำน้ำลอดเท่านั้นที่สามารถเข้าชมได้อย่างสะดวกที่สุด

• ถ้ำลอดสามารถเที่ยวได้ทั้งปี มีการจัดการรองรับการท่องเที่ยวโดยชุมชนรอบถ้ำ ร่วมกับเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าลุ่มน้ำปาย สามารถเข้าชมได้ทุกวันตั้งแต่ 08.00-17.00 น. การเข้าชมถ้ำควรมีคนนำทางที่ชำนาญ และมีตะเกียงหรือไฟฉายในการให้แสงสว่าง