ภาค ภาคเหนือ
จังหวัด กำแพงเพชร

•สถานที่ตั้ง ตั้งอยู่ในบริเวณปากคลองสวนหมาก ริมฝั่งตะวันตกของแม่น้ำปิง ตรงกันข้ามเมืองกำแพงเพชร ตำบลนครชุม อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร

•ประวัติความเป็นมา
เมืองนครชุมได้ปรากฏครั้งแรกจากศิลาจารึกหลักที่ ๓ (จารึกนครชุม) ปีมหาศักราช ที่ ๑๒๗๙ ปีระกาตรงกับ พ.ศ. ๑๙๐๐ สมัยพระมหาธรรมราชาลิไท มีฐานะเป็นเมืองลูกหลวงทำหน้าที่เป็นเมืองหน้าด่านทางทิศตะวันตกของสุโขทัย พ.ศ. ๒๔๔๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินมายังกำแพงเพชร เป็นการเสด็จประพาสต้น อันมีผลที่ให้เมืองนครชุมได้ ขยายตัวเป็นตำบลหนึ่ง อำเภอเมืองจังหวัดกำแพงเพชรในระยะต่อมา

•ลักษณะทั่วไป
ลักษณะของเมืองนครชุม เป็นเมืองรูปสี่เหลี่ยม กว้างประมาณ ๒,๙๐๐ เมตร ยาว ๔,๐๑๐ เมตร เป็นเมืองที่มีคูเมือง ๒ ชั้น และกำแพงเมือง ๓ ชั้น ล้อมรอบคูเมืองด้านเหนือ ลักษณะตัวเมืองยาวขนานไปกับแม่น้ำปิง

•หลักฐานที่พบ
วัดพระบรมธาตุ ซึ่งเป็นสถานที่ตั้งศิลาจารึกหลักที่ ๓ และพระเครื่อง ซุ้มกอ นอกตัวเมืองมีกลุ่มโบราณสถานขนาดเล็กกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป ส่วนภายในตัวเมืองนครชุมปรากฏร่องรอยโบราณสถาน ได้แก่ คูเมือง คันดิน ซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นกำแพงเมือง เจดีย์วัดมหาธาตุ ต้นโพธิ์ที่พระมหาธรรมราชาทรงปลูกชุมชนนครชุมเก่า

•เส้นทางเข้าสู่เมืองนครชุม
จากทางหลวงหมายเลข ๑ แยกเข้าเมืองกำแพงเพชรไปตามทางหลวงหมายเลข ๑๑๕ ถึงสะพานข้ามแม่น้ำปิงไปฝั่งตะวันออกซึ่งเป็นเมืองกำแพงเพชร เมืองนครชุมทอดยาวทั้งทางด้านซ้ายและขวาของสะพาน มีถนนเข้าสู่เมืองนครชุมทั้ง ๒ ด้าน