อาณาเขต

ทิศเหนือ ติดกับคลองบางกอกใหญ่ขนานตามลำคลองทิศใต้ ติดต่อกับคูและทางรถไฟสายมหาชัยทิศตะวันออก ติดกับคูของวัดทิศตะวันตก ติดกับคลองบางยี่เรือ (คลองสำเหร่)

วัดอินทาราม เป็นวัดเก่ามีมาแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา แต่ไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างเมื่อไรและใครเป็นผู้สร้าง เดิมเรียกวัดบางยี่เรือนอก คู่กับวัดราชคฤห์ ซึ่งเรียกวัดบางยี่เรือใน และวัดจันทาราม ซึ่งเรียกว่าวัดบางยี่เรือเพราะเหตุที่วัดอินทารามอยู่รอบนอกบริเวณนี้แม้ว่าวัดอินทารามเป็นเพียงวัดเล็กที่ทรุดโทรมมาก แต่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชกลับทรงพอพระราชหฤทัย มีพระราชศรัทธาทรงสถาปนาบูรณะปฏิสังขรณ์ทั่วทั้งอาราม เป็นต้นว่า ขยายที่ดินเป็นธรณีสงฆ์ให้กว้างขวางกว่าเดิมขุดคูวัด บูรณะวัดพระอุโบสถ พระวิหาร พระเจดีย์ และสร้างเสนาสนะ แล้วทรงสถาปนาขึ้นเป็นอารามหลวงชั้นเอกพิเศษ นอกจากนั้นยังเสด็จมาทรงศีลบำเพ็ญพระกรรมฐานประทับแรม ณ พระตำหนักในวัดอินทารามด้วย ในปี พ.ศ. 2319 ทรงถวายเรือโขมดยาปิดทองทึบหลังคาประขาวแก่วัดทรงนิมนต์พระภิกษุสงฆ์ฝ่ายวิปัสสนาธุระจำวัดในกุฏิที่ทรงสร้าง แล้วเกณฑ์ข้าราชการให้ปฏิบัติแก่พระภิกษุสงฆ์ทุกรูป ด้วยทุกพระราชศรัทธาในพุทธศาสนาอย่างเคร่งครัด นอกจากทรงสถาปนาซ่อมสร้างวัดอินทารามจนใหญ่โต พระองค์จึงโปรดให้มีการประกอบพระราชกุศล ณ วัดนี้เสมอๆ อาทิงานถวายพระเพลิงและงานบำเพ็ญพระราชกุศล ณ วัดนี้เสมอ อาทิงานถวายพระเพลิงและงานบำเพ็ญพระ

สถานที่ตั้ง

ประวัติวัด

ราชกุศลพระบรมอัฐิสมเด็จพระบรมราชชนนีพระพันปีหลวง กรมพระพิทักษ์เทพามาตย์ งานพระราชทานเพลิงศพพระเจ้านราสุริวงษ์ สุดท้ายเมื่อพระองค์เสด็จสวรรคตในปี พ.ศ.2325 นั้น ได้ประดิษฐานพระบรมศพ ถวายพระเพลิงและบรรจุพระบรมอัฐิไว้ ณ วัดนี้ด้วยวัดอินทารามยังคงเป็นอารามหลวงต่อมา หากแต่สภาพวัดทรุดโทรมมากจนกระทั่งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระยาศรีสหเทพ (ทองเพ็ง ศรีเพ็ญ) มีศรัทธา บูรณะปฏิสังขรณ์และปลูกสร้างถาวรวัตถุและเสนาสนะต่างๆ ขึ้นใหม่ ตั้งแต่พระอุโบสถ พระวิหาร ศาลาการเปรียญ เจดีย์ปรางค์ หอพระไตรปิฏก หอระฆัง และกุฏิใหญ่น้อย เป็นต้น จากนั้นจึงน้อมถวายฯสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งทรงรับเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร เรียกชื่อว่า

วัดอินทาราม สืบต่อมาเนื่องจากได้มีการสถาปนาซ่อมสร้างวัดอินทารามครั้งใหญ่ถึง 2 ครั้ง ดังนั้นสิ่งก่อสร้างสำคัญในวัดอินทารามจึงมีอยู่มากมาย

พระอุโบสถ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงสร้างเมื่อครั้งปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่เดิมไม่มีหน้าต่าง แต่พระทักษินคณิสร (สาย)อดีตเจ้าอาวาสได้เจาะผนังทำหน้าต่างปัจจุบันเป็นพระวิหารประดิษฐานพระพุทธรูปฉลองพระองค์ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช นอกจากนั้นพระอุโบสถเก่ายังเป็นที่เก็บพระพุทธรูปซึ่งอดีตเจ้าอาวาสได้รวบรวมมาจากที่ต่างๆ จำนวน 51 องค์ และใต้แท่นพระเป็นที่บรรจุอัฐิคนในตระกูลอินทรโยธิน และพิชเยนทรโยธินด้วยด้านหน้าพระอุโบสถเก่ามีพระบรมรูปทรงม้าถือดาบของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ขนาดกว้าง17.90 เมตร ยาว 28.60 เมตร ปัจจุบันอยู่ในระหว่างการซ่อมแซมครั้งใหญ่ โดยกระเทาะปูนที่เสาและผนังด้านในออกเพื่อโบกใหม่ เป็นที่ประดิษฐานพระประธานซึ่งพระพุทธรูปหล่อบางวิชัยสมัยอยุธยา ขนาดหน้าตักกว้าง 4 ฟุต 20 นิ้วครึ่ง ประดิษฐาน อยู่ภายในพระวิหารด้วย

โบราณสถานและโบราณวัตถุ

พระเจดีย์กู้ชาติ เป็นพระเจดีย์เหลี่ยมย่อมุมยอดบัวกลุ่ม บรรจุพระบรมอัฐิของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ตั้งอยู่หน้าพระอุโบสถเก่าคู่พระเจดีย์เหลี่ยมย่อมุมปล้องไฉนซึ่งบรรจุพระบรมอัฐิของสมเด็จพระอัครมเหสี

พระปรางค์ คู่ซ้ายขวาด้านหลังอุโบสถ เป็นปรางค์เหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสอง ตั้งอยู่บนฐานสูงประดับเครื่องลายครามซึ่งพระตรีสหเทพสร้างไว้คู่กับพระอุโบสถใหม่

เก๊งจีนซ้ายขวา ตั้งอยู่บนด้านหน้าประตูหน้าพระอุโบสถใหม่ พระยาศรีสหเทพสร้างพร้อมพระอุโบสถใหม่ ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปหล่อปางมารวิชัย เพิ่งบูรณะใหม่ พ.ศ.2511

วิหารคดซ้ายขวา ตั้งอยู่บนกำแพงด้านหน้าพระอุโบสถใหม่ เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปัจจุบันอยู่ในระหว่างการบูรณะซ่อมแซม

ศาลาการเปรียญเก่า ตั้งอยู่ด้านซ้ายพระอุโบสถใหม่ เดิมเป็นที่ประดิษฐานพระประธานขนาดกว้าง 3 ศอกเศษ ผนังวิหารทำเป็นช่องสีมารอบทั้งสี่ทิศ เป็นที่ไว้พระพุทธรูป 146 ช่องปัจจุบันทรุดโทรมมาก หลังคาเปิดโล่ง ผนังแตก ทางวัดยังมิได้ดำเนินการซ่อมแซม เนื่องจากการหักพังได้ และได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณวัตถุไว้เรียบร้อยแล้ว

สีมาใหญ่ อยู่หน้าพระอุโบสถใหม่ ฝังปูนไว้ ขนาดสูง 58 เซนติเมตร กว้าง 1 เมตร 18เซนติเมตร หนา 20.50 เซนติเมตร เป็นจารึกอักษรขอมซึ่งเลือนมากแล้ว อ่านใจความไม่ได้ ถัดจากสีมาเป็นแท่นหินหนาใหญ่ที่พระยาศรีสหเทพทำขึ้น

การบูรณะปฏิสังขรณ์

นับแต่การสถาปนาซ่อมครั้งใหญ่โดยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และพระยาศรีสหเทพแล้ว วัดอินทารามก็ทรุดโทรมหักพังต่อๆ มา จนกระทั่งรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์โปรดฯ ให้อาราชธนาพระทักษิณคณิสรจากวัดโพธินิมิตรย้ายมาปกครองวัดอินทาราม ในปี พ.ศ.2448 ซึ่งพระทักษิณคณิสรได้เอาใจใส่ดำเนินการปฏิสังขรณ์ซ่อมแซมบริเวณวัดให้ดีขึ้นตลอดมา เช่นซ่อมแซมอุโบสถใหม่ สร้างกุฏิ และโรงเรียน ปริยัติธรรมเป็นต้น หลังจากปีพ.ศ.2484 พระวิเชียรมุนีดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสสืบจากพระทักษิณคณิสร ได้ทำหน้าที่บูรณะปฏิสังขรณ์วัดอินทารามต่อมา