พระตำหนักธารเกษม เป็นพระตำหนักที่พระเจ้าปราสาททองโปรดฯให้ สร้างขึ้นเป็นที่ประทับเมื่อคราวเสด็จนมัสการพระพุทธบาท และเป็นที่พักผ่อน พระราชอิริยาบท ณ ริมธารน้ำใต้ธารทองแดง ซึ่งเป็นบริเวณที่มีแมกไม้ร่มรื่น เป็นที่สำราญพระราชหฤทัย ทั้งยังโปรดฯให้ “คิดบ่อทดน้ำเปิดปิดให้ไหลเชี่ยวมา แต่ธารทองแดง คิดผ่อนทางชลชลา ให้ไหลหลั่นลงมายังห้วยศิลาดาษ จึงให้ นามชื่อว่าพระราชนิเวศน์ธารเกษม” การตกแต่งพระราชนิเวศน์แห่งนี้ใช้เวลา ๓ เดือน จึงแล้วเสร็จ

ความสำคัญต่อชุมชน
ใช้เป็นสถานที่ศึกษาประวัติศาสตร์และโบราณคดี

ลักษณะทางสถาปัตยกรรม
ปัจจุบันเหลือเพียงฐานที่เป็นอิฐสอปูนและก้อนหิน หน่วยศิลปากรที่ ๑ บูรณะเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๕

เส้นทางเข้าสู่พระตำหนักธารเกษม
จากตัวbเมืองจังหวัดสระบุรีไปทางทิศเหนือตามถนนหมายเลข ๑ (พหล โยธิน) ระยะทาง ๒๙ กิโลเมตร เลี้ยวซ้ายตามถนนสายคู่ อยู่ห่างจากพระพุทธ บาทขึ้นมาทางทิศเหนือ ประมาณ ๒ กิโลเมตร