ประเพณีทำบุญเดือนสิบหรือประเพณีสารทเดือนสิบ เป็นประเพณีทำบุญกลางเดือนสิบ เพื่อนำเครื่องอุปโภคบริโภค รวมทั้งขนมห้าอย่างไปถวายพระภิกษุสงฆ์ แล้วอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษของตน
            ประเพณีนี้มีที่มาจากประเพณีเปตพลีของพราหมณ์ ซึ่งจัดทำขึ้นเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว ต่อมาเมื่อพวกพราหมณ์ส่วนหนึ่ง ได้มานับถือพระพุทธศาสนา ก็ยังถือปฏิบัติตามประเพณีนี้อยู่  พระพุทธเจ้าเห็นว่าเป็นประเพณีที่แสดงความกตัญญูกตเวทีต่อบรรพบุรุษ ซึ่งเป็นสิ่งที่ดี จึงทรงอนุญาตให้อุบาสกอุบาสิกา ประกอบพิธีนี้ต่อไปได้  ดังนั้นประเพณีทำบุญเดือนสิบ จึงมีมาแต่ครั้งพุทธกาล และเมื่อพระพุทธศาสนาได้เผยแผ่เข้ามาในนครศรีธรรมราช จึงได้รับเอาประเพณีมาด้วย
            ความเชื่อในเรื่องนี้มีอยู่ว่าบรรพบุรุษและญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว หากทำความดีไว้ก็จะไปเกิดในสวรรค์  แต่ถ้าหากทำความชั่ว
ไว้ก็จะไปตกนรกกลายเป็นเปรต ต้องอาศัยผลบุญที่ลูกหลานอุทิศส่วนกุศลให้มายังชีพตน  ในวันแรมค่ำ เดือนสิบ บรรดาเปรตจะได้รับ
การปล่อยตัวมายังโลกมนุษย์เพื่อมาขอส่วนบุญและกลับไปนรกในวันแรมสิบห้าค่ำเดือนสิบ ดังนั้นระยะเวลาการประกอบพิธีสารท
เดือนสิบจะมีในห้วงระยะเวลาดังกล่าว แต่วันที่ชาวนครศรีธรรมราชนิยมทำบุญกันคือในวันแรม ๑๓ - ๑๕ ค่ำ
    ประเพณีกวนข้าวยาคู

            ข้าวยาคู มีชื่อเต็มว่า ข้าวมธุปายาสยาคู ตามพุทธประวัติกล่าวว่าเป็นข้าวที่นางสุชาดานำไปถวายพระสิทธัตถะขณะที่ทรงบำเพ็ญเพียรอยู่ที่ตำบลอุรุเวลาเสนานิคม ก่อนที่จะทรงตรัสรู้พระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณเป็นสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า หลังจากที่พระองค์ได้เสวยข้าวมธุปายาสยาคู ของนางสุชาดา แล้วก็ได้ทรงบรรลุอภิสัมโพธิญาณในคืนนั้น
            พุทธศาสนิกชนชาวนครศรีธรรมราชเชื่อว่า ข้าวยาคูเป็นอาหารทิพย์ที่ช่วยให้สมองดี เกิดปัญญาแก่ผู้บริโภค ทำให้มีอายุยืนยาว มีผิวพรรณผ่องใส มีพลานามัยสมบูรณ์ และยังเป็นโอสถขนานเอกที่สามารถขจัดโรคได้ทุกชนิด นอกจากนี้ยังบันดาลความสำเร็จให้ผู้บริโภคสมปรารถนา ในสิ่งที่ปรารถนาได้อีกด้วย
            เดือนสามเป็นระยะเวลาที่ข้าวในนาออกรวง เมล็ดข้าวกำลังเป็นน้ำนม เหมาะสำหรับนำมากวนเป็นข้าวยาคู  ชาวบ้านจึงนิยมกวน
ข้าวยาคูในวันขึ้น ๑๓ - ๑๔ ค่ำ เดือนสาม โดยใช้วัดเป็นสถานที่กวนข้าวยาคู
            เครื่องปรุงข้าวยาคูมีมากกว่าห้าสิบชนิด มีทั้งพวกพืชผลและพืชสมุนไพร และผลไม้ที่มีอยู่ในท้องถิ่นตามฤดูกาล จัดเป็นประเภทต่าง ๆ ได้ดังนี้
                -  น้ำนมข้าว  เป็นเครื่องปรุงที่สำคัญที่สุด ได้จากเมล็ดข้าวที่กำลังมีน้ำนม จะใช้กะลามะพร้าวรูดเมล็ดข้าวจากรวง  นำเมล็ดข้าว
ไปตำให้แหลกแล้วนำมาคั้นเอาน้ำนมข้าวแบบเดียวกับการคั้นกะทิ
                - ผลไม้ เช่น ขนุน มังคุด ละมุด อินทผาลัม กล้วย เงาะ มะละกอ ทุเรียน มะตูม พุทรา และผลไม้อื่น ๆที่มีตามฤดูกาลนำผลไม้ดังกล่าวปอกเปลือก แกะเมล็ดออกหั่น ต้อ เตรียมไว้
                -  พืชผัก ได้แก่ ข้าวฟ่าง ข้าวเม่า ข้าวตอก ฟักทอง ถั่วลิสงคั่ว เมล็ดผักชี หอม กระเทียม หั่น ซอย และทำให้ละเอียด
                -  พืชมีหัว ได้แก่ มันเทศ เผือก มันหอม มันล่า ปอกเปลือก แล้วนำไปต้มในน้ำกะทิ
                -  น้ำตาล น้ำผึ้งและนม ได้แก่ น้ำผึ้งรวง น้ำตาลปีบ น้ำตาลกรวด น้ำตายทราย น้ำอ้อย นมสด น้ำลำไย น้ำใบบัวบก
                -  พืชสมุนไพร ได้แก่ พริกไทย กระราน กานพลู งาแดง งาขาว ชะเอม ดีปลี ลูกจันทน์ รกจันทน์ ดอกจันทน์ นำมาคั่วให้มีกลิ่นหอม แล้วนำไปตำ ร่อนเอาแต่ส่วนละเอียด ส่วนขิงปห้ง หัวเปราะ หัวกระชาย หัวข่า อบเชย นำไปต้มแล้วกรองเอาแต่น้ำ
                -  แป้ง ได้แก่ แป้งข้าวเจ้า แป้งข้าวเหนียว เวลาจะกวนจึงละลายในน้ำนมข้าว
                -  มะพร้าว นำไปขูดแล้วคั้นเป็นน้ำกะทิ จากนั้นนำไปเคี่ยวให้แตกมันจนเป็นน้ำมันมะพร้าว
            นำเครื่องปรุงทั้งหมดมาผสมเข้าด้วยกัน โดยแบ่งเครื่องปรุงทุกชนิดออกเป็นส่วน ๆ เท่า ๆ กัน ใส่ภาชนะโอ่งดินพักไว้
            การกวนข้าวยาคู ต้องใช้ความร้อนสูง เตาที่ใช้นิยมขุดลงไปในดิน ให้ความร้อนระอุอยู่ตลอดเวลา การกวนข้าวยาคูต้องใช้สาวพรหมจารี เป็นผู้เริ่มต้นกวนจนเสร็จพิธีสงฆ์ สาวพรหมจารีดังกล่าวต้องสมาทานเบญจศีลก่อนเข้าพิธีกวน โดยมีด้ายสายสิญจน์โยงจากพระสงฆ์มาผูกไว้ที่ไม้พายที่ใช้เป็นไม้กวน
            เริ่มพิธีกวน สาวพรหมจารีจับไม้กวน มีการลั่นฆ้องชัย ตั้งโห่สามลา พระสงฆ์สวดชยันโต ตั้งแต่เริ่มกวน เมื่อสวดจบถือว่าเสร็จพิธี ต่อไปใครมากวนก็ได้
            การกวนข้าวยาคูต้องกวนอยู่ตลอดเวลา เมื่อข้าวยาคูเริ่มเหนียวจะใช้น้ำมันมะพร้าวที่เคี่ยวไว้เติมลงในกะทะไม่ให้ข้าวยาคูติดไม้พาย ข้าวยาคูจะเปลี่ยนสีคล้ำเมื่อกวนเสร็จและมีกลิ่นหอมของเครื่องเทศ ระยะเวลาที่ใช้ในการกวนประมาณแปดถึงเก้าชั่วโมง ส่วนมากเริ่มกวนเวลา ๑๙.๐๐ นาฬิกา จนถึงประมาณ ๐๓.๐๐ นาฬิกา จึงแล้วเสร็จ
    ประเพณีลากพระ

            การลากพระ ชักพระหรือแห่พระเป็นประเพณีทำบุญในวันออกพรรษา โดยอัญเชิญพระพุทธรูปมาประดิษฐานในนมพระ แล้วแห่โดยการลากไปชุมนุมกัน ในบริเวณหมู่บ้าน ในวันแรมค่ำ เดือนสิบเอ็ด
            ประเพณีการชักพระ ในนครศรีธรรมราชได้ทำกันมานานกว่าพันปี พระภิกษุจีนชื่ออี้จิง ผู้จาริกแสวงบุญ ได้ผ่านมายังอาณาจักรตามพรลิงค์ ได้พบเห็นชาวเมืองทำพิธีชักลากพระ จึงได้บันทึกไว้ในจดหมายเหตุตอนหนึ่งว่า
            "พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์องค์หนึ่งมีคนแห่แหนนำมาจากวัด โดยประดิษฐานบนรถหรือบนแคร่ มีพระสงฆ์และฆราวาสหมู่ใหญ่ห้อมล้อมมา มีการตีกลองและบรรเลงดนตรีต่าง ๆ มีการถวายของหอมและดอกไม้และถือธงชนิดต่าง ๆ ที่ทอแสงในกลางแดด พระพุทธรูปเสด็จไปสู่หมู่บ้านด้วยวิธีดังกล่าว"
            ที่มาของประเพณีนี้มีมาแต่พระพุทธประวัติเมื่อครั้งพระพุทธเจ้าเสด็จกลับมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ หลังจากที่พระพุทธองค์ได้เสด็จไปจำพรรษาที่นั้นเพื่อโปรดพระพุทธมารดา ได้เสด็จถึงนครสังกัสสะในเวลาเช้าตรู่ของวันแรมค่ำ เดือนสิบเอ็ด
            พุทธศาสนิกชนได้พากันไปรับเสด็จอย่างเนืองแน่น เตรียมภัตตาหารไปถวายและได้อัญเชิญพระพุทธองค์ขึ้นประทับบนบุษษก แล้วแห่แหนไปยังที่ประทับเนื่องจากผู้คนมีจำนวนมาก ทำให้ไม่สามารถเข้าไปถวายภัตตาหารถึงพระพุทธองค์ได้ทั่วทุกคน ผู้ที่ไปไม่ถึงจึงได้นำใบไม้มาห่อภัตตาหาร แล้วยื่นต่อ ๆ กัน เพื่อส่งไปยังบุษบกที่ประทับอยู่ บางคนก็โยนข้าว ปาบ้าง ด้วยอำนาจอธิษฐานของผู้มีจิตศรัทธาและพระอภินิหารของพระพุทธเจ้า ทำให้ภัตตาหารเหล่านั้นตกไปในบาตรของพระพุทธองค์ทั้งสิ้น
            วันชักลากพระจะทำในวันออกพรรษา คือวันแรมค่ำ เดือนสิบเอ็ดของทุกปี พุทธศาสนิกชนแต่ละวัดจะตกลงนัดหมายชักลากพระไปยังจุดศูนย์รวม ณ ที่นั้มีการแข่งขันตีโพน การประกวดนบพระ กลางคืนมีการเล่นมหรสพต่าง ๆ วันรุ่งขึ้นคือ วันแรมสองค่ำ เดือนสิบเอ็ด จึงพากันลากพระกลับวัด
            การเตรียมการเพื่อประกอบพิธีกรรมมีดังนี้
            การแต่งนมพระ  นมพระหรือพนมพระหมายถึง ยานพาหนะที่ใช้ประดิษฐานพระพุมธรูปปางอุ้มบาตรนิยมทำกันสองแบบ แบบที่ใช้ลากทางบกเรียกว่า นมพระ อีกแบบหนึ่งใช้ลากทางน้ำเรียกว่า เรือพระ การสร้างนมพระนิยมสร้างบนร้านม้า มีไม้สี่เหลี่ยมขนาดใหญ่สองท่อนรองรับข้างล่าง ไม้สองท่อนนี้สมมุติเป็นพญานาค ทางด้านหัวทำเป็นหงอน ทางด้านท้ายทำเป็นรูปหางพญานาค นิยมทำล้อเลื่อนด้วยไม้สี่ล้อไว้ในตัวพญานาคทั้งสองข้าง ด้านหน้าพญานาคทั้งสองมีเชือกขนาดใหญ่พอกำมือ ยาวประมาณ ๒๐ - ๓๐ เมตร ผูกอยู่ข้างละเส้นใช้สำหรับชักลากพระ ร้านม้าใช้ไม้ไผ่สานทำฝาผนัง มีลวดลาย และระบายสีสวยงาม ข้างนมพระมีโพนสองลูก กลอง ฆ้อง หรือระฆังอย่างละลูก บุษบกเป็นส่วนสำคัญที่สุด เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปางอุ้มบาตร ที่เรียกว่า พระลาก
            นมพระ  จะได้รับการตกแต่งงดงาม รอบ ๆ ประดับด้วยผ้าแพรสี ธงริ้ว และธงสามชายด้านละผืน มีธงราว ธงยืนห้อยระยาว ตกแต่งด้วยต้นกล้วย ต้นอ้อย ใบ และทางมะพร้าว กิ่งไม้และใบไม้ที่มีสีสันงดงามประดับด้วยดอกไม้สด อุบะดอกไม้สดห้อยระย้า ตัวพญานาคตกแต่งประดับด้วยกระจกสีต่าง ๆ กลางลำตัวสร้างเป็นร้านสูง ๑.๕๐ เมตร สำหรับตั้งบุษบกประดิษฐานพระพุทธรูป ด้านหลังนมพระมีม้านั่งหรือธรรมาสน์สำหรับหมู่พระสงฆ์ ด้านหน้าพระพุทธรูปเป็นที่วางบาตร สำหรับรับต้มจากผู้ที่มาทำบุญ
            การหุ้มโพน  โพนเป็นเครื่องตี ใช้ประโคมพระลาก การหุ้มโพนใช้เวลานานนับเดือน มีกรรมวิธีที่ซับซ้อน แต่ละวัดต้องมีโพนสองใบ เสียงทุ้มหนึ่งใบ และเสียงแหลมหนึ่งใบ เสียงโพนเป็นจังหวะให้ความเร้าใจในขณะลากพระ
            การคุมพระ  เป็นวิธีการที่พุทธบริษัทของวัดตีโคม เป็นการประโคมก่อนถึงวันลากพระ โดยจะตีโพนเป็นระยะก่อนถึงวันรับลากพระประมาณหนึ่งถึงสองสัปดาห์ การคุมพระมักทำตอนกลางคืน เสียงโพนจะดังกังวานชัดเจนไปไกล
            การอัญเชิญพระลากขึ้นประดิษฐานบนนมพระ  เมื่อถึงวันขึ้นสิบห้าค่ำ เดือนสิบเอ็ด พุทธบริษัทจะอัญเชิญพระลากออกจากวิหารหรืออุโบสถ ทำความสะอาด สรงน้ำพระ ชะโลมเครื่องหอมต่าง ๆ แล้วเปลี่ยนจีวรให้สวยงาม มีพิธีสงฆ์สวดสมโภช มีการเทศนาในเรื่องเกี่ยวกับการเสด็จไปดาวดึงส์ของพระพุทธเจ้า จนถึงเสด็จกลับมายังมนุษยโลก
            การตักบาตรหน้าล้อ  ตอนเช้าตรู่ของแรมค่ำขึ้น เดือนสิบเอ็ด พุทธศาสนิกชนจะนำภัตตาหารมาตักบาตร ทางวัดจะตั้งโต๊ะบาตรเรียงอยู่หน้าพระลาก การตักบาตรหน้านมพระเรียกว่า บาตรหน้าล้อ แล้วจึงอัญเชิญพระลากขึ้นประดิษฐานบนบุษบกในนมพระ หลังจากพระสงฆ์ฉันภัตตาหารเช้าแล้ว พุทธบริษัทจะนำต้มซึ่งเป็นขนมชนิดหนึ่งทำจากข้าวเหนียว ห่อด้วยใบพ้อแล้วต้มให้สุก นำมาใส่บาตรและจัดแขวนต้มหน้าพระ เมื่อนมพระผ่านหน้าบ้านใคร คนในบ้านนั้นก็จะนำต้มออกมาทำบุญตลอดเส้นทาง
            การลากพระบก  เป็นการลากนมพระซึ่งต้อง   ใช้คนลากเป็นจำนวนมาก สมัยโบราณใช้ล้อไม้เลื่อนนมพระ ต้องมีเชือกสองสายแบ่งเป็นสายผู้หญิงและสายผู้ชาย เมื่อผ่านหน้าบ้านใคร คนที่อยู่ในบ้านจะออกมาช่วยกันลากพระไปจนไกลพอสมควร แล้วจึงมีคนลากจากบ้านถัดไปมารับทอดต่ออย่างไม่ขาดสาย คนลากจะประสานเสียงร้องบทลากพระ เพื่อเป็นการเสริมสร้างและผ่อนแรงไปในตัว
            วันรุ่งขึ้นเมื่อลากพระกลับวัด พุทธบริษัทจะช่วยกันทำความสะอาด เป็บพระลาก และเข้าของเครื่องใช้ให้เรียบร้อยเหมือนเดิม แล้วจึงแยกย้ายกันกลับ
            การลากพระน้ำ  เป็นการลากเรือพระ นิยมทำกันในพื้นที่ที่มีสภาพเป็นที่ลุ่มมีลำคลองมากได้แก่ พื้นที่อำเภอปากพนัง อำเภอหัวไทร อำเภอเชียงใหญ่ อำเภอชะอวด อำเภอฉวาง การเตรียมการก็เช่นเดียวกันกับการลากพระบก แต่เปลี่ยนจากนมพระบนล้อเลื่อนมาเป็นนมพระบนเรือ เรียกว่า เรือพระ โดยการนำเรือสองหรือสามลำมายึดโยงกัน เรียกว่า การคาดเรือพระ แล้วสร้างนมพระบนเรืออัญเชิญพระลากมาประดิษฐานบนเรือพระ การลากเรือพระใช้เรือพายเรือแจวหลายลำช่วยกันลาก พิธีกรรมต่าง ๆ และบทร้องที่ใช้ลากพระก็ปฎิบัติเช่นเดียวกัน
    ประเพณีแห่ผ้าขึ้นธาตุ