ข้อมูลทั่วไป

- สถานที่ตั้ง
วัดพระบรมธาตุ ตั้งอยู่ริมคลองสวนหมาก บนที่ราบริมแม่น้ำปิง มีเนื้อที่ตั้งวัด ๓๒ ไร่ ๒ งาน
เลขที่ ๑๕ หมู่ที่ ๓ บ้านปากคลองใต้ ตำบลนครชุม อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร

- สถานะ
วัดพระบรมธาตุ เป็นพระอารามหลวง ชั้นตรี ชนิด สามัญ

-สังกัด
วัดพระบรมธาตุ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ภาค ๔ (กำแพงเพชร นครสวรรค์ พิจิตร เพชรบูรณ์)

วัดพระบรมธาตุ นครชุม เป็นวัดที่สร้างขึ้นมาพร้อมกับเมืองนครชุม เป็นพระอารามหลวงประจำเมืองเหมือนกับวัดมหาธาตุ เป็นพระอารามหลวงประจำเมืองสุโขทัย วัดพระแก้ว เป็นพระอารามหลวงประจำเมืองกำแพงเพชร วัดพระศรีสรรเพชร เป็นพระอารามหลวงประจำพระนครศรีอยุธยาฉะนั้น วัดพระบรมธาตุสร้างเมื่อปี พ.ศ.๑๗๖๒ ในสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี มีเนื้อความเกี่ยวกับพระบรมธาตุเจดีย์และต้นพระศรีมหาโพธิ์ปรากฏในศิลาจารึกหลักที่ ๓ นครชุม ว่า

…พระยาลือไทยราช ผู้เป็นลูกพระยาเลอไทย เป็นหลานแก่พระยารามราช เมื่อได้เสวยราชย์ในเมืองศรีสัชนาลัยสุโขทัย ได้ราชาภิเษกเป็นท้าวเป็นพระยาขึ้น ชื่อศรีสุริยพงษ์มหาธรรมราชาธิราช หากเอาพระศรีรัตนมหาธาตุอันนี้มาสถาปนาในเมืองนครชุมปีนี้นั้น พระมหาธาตุอันนี้ใช่ธาตุอันสามานย์ คือพระธาตุแท้จริงแล้ เอาลุกแต่ลังกาทวีปพู้นมาดาย เอาทั้งพืชพระศรีมหาโพธิ์อันพระพุทธเจ้าเราเสด็จอยู่ใต้ต้นและผจญขุนมาราธิราชได้ปราบแก่พระสัพพัญญุตญาณเป็นพระพุทธเจ้า มาปลูกไว้เบื้องหลังพระมหาธาตุนี้

ผิผู้ใดได้ไหว้นบกระทำบูชาพระศรีรัตนมหาธาตุและพระศรีมหาโพธิ์นี้ว่าไซร้มีผลอานิสงส์พร่ำเสมอดังได้นบตนพระเป็นเจ้าบ้างแล้…
วัดพระบรมธาตุ ได้เจริญรุ่งเรืองอย่างมากในสมัยสุโขทัย และได้กลายเป็นวัดร้างในสมัยอยุธยาตอนปลายและรัตนโกสินทร์ตอนต้นอยู่ราว ๓๐๐ ปี จนกระทั่งใน พ.ศ. ๒๓๙๒ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหฺมรํสี) วัดระฆังโฆสิตาราม ได้เดินทางมาเยี่ยมญาติที่จังหวัดกำแพงเพชร พักที่วัดเสด็จ ได้อ่านศิลาจารึกหลักที่ ๓ (นครชุม) ทราบว่ามีพระเจดีย์ ๓ องค์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุตั้งอยู่ที่ริมแม่น้ำปิง จึงได้ให้พระยารามรณรงค์สงคราม (น้อย) เจ้าเมืองกำแพงเพชรป่าวร้องให้ประชาชนแผ้วถางพบพระเจดีย์ ๓ องค์ จริงตามจารึกและได้ช่วยกันปฏิสังขรณ์ขึ้น

ในปี พ.ศ.๒๔๑๔ พระยาตะก่า (แซภอ) พ่อค้าไม้ชาวกะเหรี่ยง มีใจศรัทธาจะบูรณะปฏิสังขรณ์พระเจดีย์วัดพระบรมธาตุ จึงได้ทำเรื่องไปถึงพระวิเชียรปราการ เจ้าเมืองกำแพงเพชร ๆ จึงทำเรื่องขอพระบรมราชานุญาติไปยังพระนคร พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ทรงพระกรุณาโปรดให้บูรณะปฏิสังขรณ์ตามศรัทธา พระยาตะก่าจึงบูรณะขึ้นใหม่โดยสร้างพระเจดีย์ใหญ่ครอบพระเจดีย์ ๓ องค์นั้นรวมเป็นองค์เดียว แต่ว่ายังไม่ทันแล้วเสร็จก็ได้ถึงแก่กรรมลง นายร้อยพะโป้ผู้น้องชายจึงได้สานต่อเจตนารมณ์ของพี่ชายจนสำเร็จเป็นองค์พระเจดีย์ทรงมอญ ดังที่เห็นในปัจจุบันนี้ กว้าง,ยาว ด้านละ ๓๐ เมตร สูงจากฐานล่างถึงยอดฉัตร ๓๗ เมตร บูรณะเสร็จก่อนที่สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงจะเสด็จประพาสต้นเมืองกำแพงเพชร ๓ เดือน และมีประเพณีสมโภชพระบรมธาตุเป็นประจำทุกปี ในวันเพ็ญเดือน ๓

ปัจจุบัน วัดพระบรมธาตุ เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ภาค ๔ ตั้งอยู่ริมคลองสวนหมาก เลขที่ ๑๕ หมู่ ๓ บ้านปากคลองใต้ ตำบลนครชุม อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร มีพระศรีวชิราภรณ์ (วีระ วรปญฺโญ ภูมิเมือง ป.ธ.๙, พธ.บ., ศษ.บ., อ.ม.) รองเจ้าคณะจังหวัดกำแพงเพชร เป็นเจ้าอาวาส มีผู้ช่วยเจ้าอาวาส ๔ รูป คือ

๑. พระเมธีวชิรภูษิต (จำเนียร ป.ธ.๙)
๒. พระครูอาทรวชิโรดม (อุดม)
๓. พระครูสถิตวชิราทร (ประดิษฐ์)
๔. พระครูสาทรวชิรโสภณ (เปรย)