ผมไปเชียงใหม่ ในคราวนี้ ไปตามเส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๑๑ ที่เมื่อถึงลำปางแล้วก็แยกไปเชียงใหม่ โดยเส้นทางนี้จะตั้งต้นที่พิษณุโลก เส้นเดินทางของผมไปเพชรบูรณ์ก่อน แล้วไปแวะนอนที่เขาค้อ วัลเลย์ เสียหนึ่งคืน รุ่งขึ้นก็มุ่งหน้ามาทางพิษณุโลกตามเส้นทางหลวงหมายเลข ๑๒ เหลืออีก ๖ กม. จะถึงตัวเมืองพิษณุโลก ก็จะมีทางแยกขวาคือ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๑๑ เส้นทางนี้จะไปผ่านอุตรดิตถ์ เด่นชัย ลำปาง ตัดกับสาย ๑ ไปสุดทางที่เชียงใหม่ ระหว่างทางตามเส้นทางหมายเลข ๑๒ จะมีแหล่งท่องเที่ยวหลายแห่ง จะเป็นน้ำตกสวย ๆ ที่ตกจากแก่งหิน ในลุ่มน้ำเข็ก และทุกแห่งจะมีป้ายบอกอยู่ข้างทาง รถเข้าได้สะดวกทุกแห่ง ผ่านทางแยกขวาไปอำเภอนครไทย ที่จะมีถนนต่อขึ้นไปได้สะดวกจนถึง อุทยานแห่งชาติหินร่องกล้า ผ่านที่ทำการอุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง ในเขตจังหวัดพิษณุโลก (หากไปทุ่งหญ้าสวันนาของทุ่งแสลงหลวง ต้องไปจากบนเขาค้อจะไปสะดวกกว่า) การเดินทางตามเส้นทางสาย ๑๒ จากหล่มสักมายังพิษณุโลก ส่วนใหญ่ถนนจะคดโค้งไต่ไปตามไหล่เขาเกือบตลอดเส้นทาง และสาย ๑๒ นี้ จะยาวตั้งแต่จังหวัดตาก มาผ่านพิษณุโลก หล่มสัก (เพชรบูรณ์) ไปสิ้นสุดที่ขอนแก่น
            จากพิษณุโลก เลี้ยวขวาไปตามสาย ๑๑ ส่วนใหญ่จะวิ่งไปบนเขามากกว่าที่ราบ แต่ยังน้อยกว่าตอนมาตามสาย ๑๒ ชุมทางแหล่งกิน แหล่งจับจ่ายสินค้าพื้นเมืองจะอยู่ที่สามแยกเด่นชัย ซึ่งหากเลี้ยวขวาจะไปแพร่ น่าน หากเลี้ยวซ้ายไปลำปาง
            ผ่านมาหิวข้าวให้แวะที่นี่มีที่พัก ๒๔ ชั่วโมง ยกป้ายไว้อย่างนี้ ไปแวะคราวนี้เห็นแขวนป้าย คลีนฟู๊ด กู๊ดเทสท์ ไว้แล้ว สถานที่สะอาดสะอ้าน มีศาลาน้อยให้นั่งกินอาหาร บรรยากาศแจ่มแจ๋ว สุขาเป็นสากล อาหารอร่อยแวะชิม แกงแคกบ อร่อยมาก ลาบคั่วตามตำรับเหนือของแพร่ คือจะใส่มะแขว่นลงไปด้วยทำให้หอม สั่งอาหารมาแค่ ๒ อย่าง เพราะจานเด็ดของร้านที่นำชื่อเสียงมาสู่คือ ผัดไทย มีน้ำผลไม้ น้ำสัปปะรส น้ำแครอต และปิดท้ายด้วยกาแฟเย็น กรมอนามัยรณรงค์เรื่องอาหารปลอดภัย และให้ประกาศนียบัตรแต่งตั้งให้ผมเป็นทูตอาหารปลอดภัย เวลาไปไหนผมเลยเป็นผู้ตรวจการณ์ให้ด้วย และกรมอนามัยรณงค์เรื่องการใช้ช้อนกลางมาก ซึ่งผมเห็นดีด้วยเป็นอย่างยิ่ง และรณรงค์เรื่องส้วมสะอาด เพราะไทยจะเป็นเจ้าภาพประชุมส้วมโลก ในเดือนพฤศจิกายน ๒๕๔๙ นี้ ร้านอยู่ก่อนถึงสามแยกเด่นชัย ระหว่างหลัก กม.๑๔๒ - ๑๔๓ ถนนในช่วงนี้ของสาย ๑๑ ยกป้ายเป็น "ถนนอาหารปลอดภัย" ออกจากร้านอาหารมาผ่านสามแยกเด่นชัย เดี๋ยวนี้ร้านต่าง ๆ ย่านสามเแยก สร้างร้านเป็นเรือนไม้ถาวร แบบล้านนา เป็นแถวยาวขายเครื่องไม้ทั้งหลายราคาถูก ยิ่งเมื่อถึงสามแยกแล้ว เลี้ยวขวาไปทางแพร่ ก่อนถึงแพร่จะผ่านอำเภอสูงเม่น แถวนี้ริมถนนจะเต็มไปด้วยร้านเครื่องเรือนที่ทำด้วยไม้มากมาย ราคาย่อมเยาแต่เอารถเก๋งไป ได้แต่แล
            จากสามแยกเด่นชัย เลี้ยวซ้ายมาลำปาง ก่อนที่จะเลี้ยวขวาอีกทีทางขวาคือ วัดพระธาตุสุทนคีรี มีพระเจดีย์ที่พยายามสร้างใกล้แบบพระเจดีย์ชเวดากอง สีทองอร่ามตาและมีพิพิธภัณฑ์เรือนไม้สักทองทั้งหลังงามมาก ผ่านลำปาง ผ่านลำพูน สู่เชียงใหม่
            เมื่องานสัปดาห์การท่องเที่ยวที่ศูนย์สิริกิต์ ผมซื้อห้องพักที่เขามาขายในงาน ซื้อไปเกาะลันตา และซื้อมาเชียงใหม่ ซื้อในงานจะได้ราคาถูกพอสมควร แต่ต้องจ่ายเงินเลย จะไปพักเมื่อไรก็แจ้งเขาไป คราวนี้ซื้อห้องพักของโรงแรมชื่อยาว โรงแรมเล็ก ๆ แต่บริการเยี่ยม สะอาด เงียบสงบ น่าพัก พักแล้วติดใจไปคราวหลังจะไปพักอีก แต่คงไม่ได้ราคานี้โดยเฉพาะไปในฤดูหนาว ฤดูของนักท่องเที่ยวไปเชียงใหม่กันมาก และโรงแรมบรรยากาศแบบนี้ฝรั่งชอบ สังเกตว่าฝรั่งพักมากกว่าคนไทย มีสระว่ายน้ำ โรงแรมสูง ๔ ชั้น แต่มีลิฟขึ้นไม่ต้องไต่ขึ้นไป แถมด้วยอาหารเช้า มีข้าวต้ม ไข่ดาว ขนมปัง แฮม ไส้กรอก ส่วนผลไม้แปลกดีมีกล้วยน้ำหว้า เป็นยารักษาสารพัดโรค มีปาท่องโก๋ และน้ำส้มให้ด้วย อาหารตามสั่งมีทั้ง ๓ มื้อ แต่มื้อเช้าฟรี ไม่ต้องจ่ายสตางค์
            ไปคราวนี้ผมไปในงานพระราชทานเพลิงศพด้วย ล้านนาจะไม่เผาศพในวัดจะไปเผาในสุสาน ซึ่งสุสานก็จะมีศาลาตั้งศพ แต่พิธีศพจะตั้งศพในวัด เช่นตั้งศพ เก็บศพจะทำที่วัด อาจจะเป็นวัดที่เป็นพระอารามหลวงเช่น วัดเจดีย์หลวง ทำพิธีทุกอย่างที่วัด สวดศพ เลี้ยงพระ พอใกล้เวลาก็จะเคลื่อนศพไปยังสุสาน สมัยผมรับราชการอยู่ที่เชียงใหม่ มักจะเผาศพกันที่สุสานประตูหายยา เตาเผาแบบก่อนอิฐแล้ววางหีบศพเผากันกลางแจ้ง คนไปเผาก็ไม่มีที่นั่ง ไปถึงก็ยืนรอ ได้เวลาก็เผาและเผากันจริง ๆ จุดไฟกันเลย ที่ผมเล่านี้สี่สิบปีผ่านมาแล้ว ตอนนั้นไปบ่อยเพราะเป็นผู้บังคับกองพันทหารปืนใหญ่ลูกน้องแยะ ลูกน้องไม่ได้ตาย แต่ญาติเขาตายเขาก็อยากให้เราไปงานศพญาติของเขา ตั้งแต่ย้ายจากเชียงใหม่มากว่า ๓๗ ปีแล้ว ไม่เคยไปงานศพใครที่เชียงใหม่อีกเลย ไปคราวนี้ ไปเห็นสุสานประตูหายยาแล้วก็ตกใจ เพราะสภาพเป็นป่าช้าเหมือนเมื่อก่อน ไม่มีกลายเป็นสุสานเพื่อเผาศพมีเมรุเผาถึง ๔ เมรุ มีงานศพพร้อมกันได้ ๔ ศพ ในเวลาเดียวกัน และเมรุใหญ่นั้นก็ทันสมัยมาก ตั้งศพบนเมรุได้เวลาเผาจริงคือ ประธานและแขกทั่วไปขึ้นเผาแล้ว เขาจะกดปุ่มให้หีบศพเลื่อนลงไปข้างล่าง ผู้ที่จะเผาจริงต้องเดินลงไปจุดไฟกันข้างล่างมองไม่เห็นเตาเผาจริง สักครู่จะเห็นแต่ควันลอยขึ้นมาทางปล่องสูง เชื่อว่าท่านที่อยู่ภาคอื่นจะไม่เคยเห็นพิธีเผาศพของล้านนา และทำพิธีในสุสานที่น่าจะใหญ่ที่สุดในเมืองเชียงใหม่ อีกแบบที่ผมเคยเห็นไม่ทราบว่า เดี๋ยวนี้ยังมีทำกันหรือเปล่าคือ ศพของคนรวย ๆ ที่มีบริเวณของตัวเองกว้างขวาง เขาสร้างเมรุเผาศพ หรือปราสาทแล้วจุดไฟเผาไปทั้งเมรุเลย คอยเลี้ยงไฟให้ไหม้ศพก่อนที่จะเผาเมรุไปด้วย เห็นตั้งแต่สี่สิบปีผ่านมาแล้ว สมัยนี้คงหาใครทำแบบนี้คงจะหายาก แต่หากเป็นศพพระสงฆ์และยิ่งมีผู้นับถือมาก เขาจะสร้างปราสาท (ออกเสียงผาสาด) นิยมทำเป็นรูปนกหัสดีลิงค์ วางบนแม่ตะเฒ่สำหรับชักลากไปยังสุสานหรือกลางทุ่ง แล้วเผาปราสาทไปพร้อมศพ เรียกว่า ประเพณีพอยล้อ