ราชวงศ์จักรี

ต้นราชวงศ์จักรี(2)

เมื่อกรุงศรีอยุธยามีอำนาจเหนือแคว้นสุโขทัยนั้น พระรามาธิบดีที่ ๒ (พระเชษฐา) พระโอรสของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถได้รับแต่งตั้งให้ขึ้นไปครองอยู่เมืองพิษณุโลก และโอกาสนั้นพระองค์ทรงมีพระมเหสีเป็นสตรีเชื้อสายราชวงศ์กษัตริย์ทางเหนือ (คือราชวงศ์สุโขทัย ภายหลังพระเชษฐาได้กลับมาครองราชย์เป็นกษัตริย์กรุงศรีอยุธยาทรงพระนามว่าสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ นัยว่าพระไชยราชาผู้ซึ่งเป็นพระโอรสนั้นอยู่กับพระมารดา ซึ่งเป็นพระญาติทางฝ่ายพระมารดาของพระเฑียรราชา

                พระเฑียรราชา จึงมีฐานะเป็นพระอนุชากับพระไชยราชาด้วย กล่าวคือต่างมีพระมารดาเป็นพระญาติและสืบเชื้อราชวงศ์กษัตริย์ทางเหนือเช่นกัน ต่อมาพระเฑียรราชาได้ติดตามเข้ามารับราชการอยู่ด้วยกับ สมเด็จพระไชยราชา ซึ่งได้เข้ายึดอำนาจขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์กรุงศรีอยุธยา จนเกิดเหตุการณ์กรณีท้าวศรีสุดาจันทร์และขุนวรวงศาธิราช ทำให้พระเฑียรราชาผู้สำเร็จราชการแผ่นดินต้องหนีออกผนวช ต่อมาขุนพิเรนทรเทพ ผู้เป็นพระญาติทางมารดากับพระเฑียรราชา ซึ่งติดตามมารับราชการเป็นนายตำรวจหลวง ได้เป็นหัวหน้านำคณะก่อการชิงราชบัลลังก์กลับคืน

                ขุนพิเรนทรเทพ ผู้นี้เป็นเชื้อสายที่สืบต่อจากเชื้อพระวงศ์ของสมเด็จพระมหาธรรมราชากษัตริย์แคว้นสุโขทัย จึงได้ทูลเชิญพระเฑียรราชา (ขณะนั้นทรงผนวชหนีภัยอยู่) ผู้เป็นพระญาติมีฐานะศักดิ์เป็นพระอนุชาของสมเด็จพระไชยราชานั้นขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์ ทรงพระนามว่าสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ และแต่งตั้งพระมเหสีขึ้นเป็น พระมหาเทวี (ไม่ปรากฏพระนามเดิมว่าอะไร)

                พระมหาเทวี พระมเหสีผู้นี้เป็นสตรีเชื้อสายกษัตริย์ทางเหนือ เป็นพระญาติฝ่ายมารดาของขุนพิเรนทรเทพด้วยเช่นกัน ภายหลังนั้นพระมหาเทวี พระองค์นี้ได้รับการตั้งพระนามว่าพระสุริโยทัย

                เนื่องจากขุนพิเรนทรเทพ นั้นเป็นบุคคลที่เชื้อสายมาจากราชวงศ์สุโขทัยและมีความดีความชอบในการกู้ราชบัลลังก์กลับคืน จึงทำให้สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ทรงสถาปนาแต่งตั้งให้ขุนพิเรนทรเทพ พระญาติผู้นี้มีตำแหน่งเป็น พระมหาธรรมราชา ดำรงพระอริยยศเป็นพระมหาอุปราช (ตามพระนาม สมเด็จพระมหาธรรมราชาลิไทย กษัตริย์ราชวงศ์พระร่วง ซึ่งได้ลงมาครองเมืองพิษณุโลกเป็นราชธานีของแคว้นสุโขทัย) ดังนั้นพระมหาธรรมราชา พระมหาอุปราชจึงขึ้นไปครองเมืองพิษณุโลกและดูแลหัวเมืองฝ่ายเหนือทั้งเจ็ด

                ในครั้งนั้นพระมหาธรรมราชาได้รับพระราชทานพระสวัสดิราช ผู้เป็นพระธิดาของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิกับพระมหาเทวี(พระสุริโยทัย) เป็นพระมเหสี ดำรงตำแหน่งเป็นพระวิสุทธิ์กษัตริย์ พระมหาธรรมราชา เชื้อสายราชวงศ์สุโขทัยจึงมีฐานะเป็นราชบุตรเขยของกษัตริย์กรุงศรีอยุธยาและเจ้านายเดิมของราชวงศ์ทางเหนือด้วย

                ต่อมาพระมหาธรรมราชานั้นได้รับแต่งตั้งจากพระเจ้าบุเรงนองให้เป็นกษัตริย์กรุงศรีอยุธยา ทรงพระนามว่า สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ (ไทยใช้พระนาม สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช) ดังนั้นในรัชกาลของสมเด็จพระมหาธรรมราชานั้น พระองค์โปรดให้พระโอรสทั้งสองพระองค์มีอำนาจรับผิดชอบบ้านเมืองแทน โดยพระนเรศวร พระโอรสองค์โตกับพระเอกาทศรถ พระอนุชา ได้ทำการกอบกู้อิสรภาพของแผ่นดินจนสามารถชนะสงครามยุทธหัตถี ทำให้กรุงศรีอยุธยาเป็นเอกราชโดยสมบูรณ์

                สมเด็จพระมหาธรรมราชานั้นทรงมีพระราชธิดาและพระโอรส ๓ พระองค์ คือพระสุพรรณกัลยา สมเด็จพระนเรศวรและสมเด็จพระเอกาทศรถ

                เมื่อ พ.ศ. ๒๑๒๖ พระยาเกียน (บางแห่งเขียนพระยาเกียรติ์) พระยาราม (บางแห่งเขียนพระยาพระราม) ขุนนางเชื้อสายมอญจากเมืองหงสาวดี ได้พาครอบครัวและพวกอพยพเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารของกษัตริย์กรุงศรีอยุธยา หลังจากที่สมเด็จพระนเรศวรทรงประกาศอิสรภาพเป็นไทไม่ขึ้นเมืองหงสาวดี มีความปรากฏในพงศาวดารว่า

                “ข้าพเจ้าจะนำพระองค์กับพระยาเกียน พระยาราม และญาติโยมทั้งปวงลงไปอยู่ ณ กรุงพระมหานครศรีอยุธยา จะไดปฏิบัติภาระสนองคุณพระองค์ปลูกเลี้ยงพระยาเกียน พระยาราม ก็พร้อมโดยพระราชบริพาร”

                เมื่อสมเด็จพระนเรศวรนำบุคคลสำคัญเชื้อสายมอญดังกล่าวอพยพครอบครัวมายังกรุงศรีอยุธยาแล้ว พระองค์ได้ให้พระมหาเถรคันฉ่องนั้น จำพรรษาอยู่ที่วัดมหาธาตุ ส่วนพระยาเกียน พระยารามนั้น ตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ตำบลบ้านขมิ้น วัดขุนแสน ส่วนญาติพี่น้อง นอกนั้นให้ตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ตำบลบ้านหลังวัดนก

                ต่อมา พระยาราม ขุนนางมอญผู้นี้ มีลูกหลานสืบเชื้อสายอยู่ที่กรุงศรีอยุธยาไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัด นอกจากเล่ากันว่า พระราชธิดาในสมเด็จพระเอกาทศรถ องค์หนึ่งนั้นได้แต่งง่านกับบุคคลที่สืบเชื้อสายจากขุนนางมอญไม่ปรากฏชื่อ และมีบุคคลสืบต่อเชื้อสายมาอย่างไร กี่ชั้นไม่ปรากฏ แต่ปรากฏชื่อบุคคลชั้นหลัง คือ เจ้าแม่วัดดุสิต

                อีกความว่าสมเด็จพระเอกาทศรถ พระอนุชาธิราชของสมเด็จพระนเรศวรนั้นทรงมีพระชายาเป็นธิดามอญ เป็นบุคคลในเชื้อสาย (บางแห่งว่าเป็นบุตรี) ของพระยาราม (บางแห่งเรียกพระยารามราช) ขุนนางมอญที่พาครอบครัวและกลุ่มชาวมอญอพยพเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารในสมัยสมเด็จพระนเรศวรพร้อมกับพระยาเกียน (บางแห่งเขียนพระยาเกียรติ์)

                ผู้ที่เป็นพระชายาของสมเด็จพระเอกาทศรถผู้นั้น ได้บุคคลสืบเชื้อสายต่อมาจนถึงบุคคลชื่อ บัว (บางแห่งเรียก หม่อมเจ้าหญิงบัว)

                ความที่เล่าต่างกันนี้ จึงมีทั้งสมเด็จพระเอกาทศรถ ทรงมีพระชายาเป็นพระธิดาของพระยาพระราม ขุนนางมอญ และพระองค์ทรงมีพระราชธิดาออกไปแต่งงานกับบุคคลเชื้อสายมอญจาก พระยาพระราม แล้วมีเชื้อสายสืบต่อมาจนถึงบุคคลชื่อ บัว

                สรุปแล้ว บุคคลสำคัญที่ชื่อ บัว นี้เป็นเชื้อสายที่สืบจากสมเด็จพระเอกาทศรถกับคนในเชื้อสายมอญ ต่อมานั้นบุคคลนี้ (หม่อมบัว) ได้รับแต่งตั้งให้เป็น ท้าวสมศักดิ์วงศามหาธาตีนั่นเอง (นามนี้อาจแต่งเติมกันในชั้นหลังให้สมฐานะ) แต่นางผู้นี้ได้มีบทบาทสำคัญมาในสมัยพระนารายณ์มหาราช มีฐานะเป็นพระแม่นมเอกของสมเด็จพระนารายณ์ จึงถือเป็นบุคคลสำคัญที่ใกล้ชิดในราชสำนักมาก่อน ด้วยเหตุนี้จึงทำให้บุตรชายของนางสองคน (คือเหล็กและปาน) ที่ร่วมดื่มน้ำนมจากเต้าเดียวกับสมเด็จพระนารายณ์นั้นได้เข้ารับราชการในราชสำนักและมีตำแหน่งเป็นขุนนางระดับสูง