เหตุการณ์สำคัญสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น(4)

ศักราช  946  (พ.ศ.  2127)  ครั้งนั้นสมเด็จพระยานารายณ์เป็นเจ้า  เสวยราชสมบัติ  ณ  เมืองพิษณุโลก  รู้ข่าวมาว่าพระเจ้าหงสาและพระเจ้าอังวะผิดกัน  ครั้งนั้นเสด็จไปช่วยงานเศิกพระเจ้าหงสาและอยู่วันพฤหัสบดี  แรม  3  ค่ำ  เดือน  5  ช้างต้นพลายสวัสดิมงคลและช้างต้นพลายแก้วจักรรัตน์ชนกัน  และงาช้างต้นพลายสวัสดิมงคลลุ่ยข้างช้างและโหรทำนายว่าห้ามยาตรา  และมีพระราชโองการตรัสว่าได้ตกแต่งการนั้นสรรพแล้ว  จึงได้เสด็จพยุหบาตรไปครั้งเถิง  ณ  วันพุธ  แรม  9  ค่ำ  เดือน  5  เสด็จออกตั้งทัพชัยตำบลวัดยม  ท้ายเมืองกำแพงเพชร  ในวันนั้นแผ่นดินไหว  แล้งจึงยกทัพหลวงเสด็จไปเถิงเมืองแกรง  แล้วจึงยกทัพหลวงเสด็จกลับมาพระนครศรีอยุธยา  ฝ่ายเมืองพิษณุโลกนั้นอยู่ในวันพุธ  ขึ้น  8  ค่ำ  เดือน  10  เกิดอัศจรรย์  แม่น้ำทรายหัวเมืองพิษณุโลกนั้น  ป่วนขึ้นสูงกว่าพื้นน้ำนั้น  3  ศอก  อนึ่งเห็นสุภาพสตรีท่านหนึ่ง  หน้าประดุจหน้าช้าง  และทรงสัญลักษณ์ประดุจงาช้างและหูนั้นใหญ่  นั่งอยู่  ณ  วัดปราสาททอง  หัวเมืองพิษณุโลก  อนึ่งช้างใหญ่ตัวนั้นยืนอยู่  ณ  ท้องสนามนั้นอยู่  ก็ล้มตายลงที่บัดเดี่ยวนั้น  อนึ่ง  เห็นตั๊กแตนบินมา  ณ  อากาศเป็นอันมากและบังพระอาทิตย์บดแล้วก็บินกระจีดกระจายหายสูญไปในปีเดียวนั้นพระเจ้าหงสาให้พระเจ้าสาถีและพระยาพสิม  ยกพลมายังกรุงพระนคร  ณ  วันพุธ  ขึ้น  2  ค่ำ  เดือน  2  เพลาเที่ยงคืน  และ2  นาฬิกา  9  บาทเสด็จพระยุหยาตราไปตั้งทัพตำบลสามขนอนครั้งนั้นเถิงหงสาแตกพ่ายไป  อนึ่ง  ม้าตัวหนึ่งตกลูกและศีรษะม้านั้นเป็นศีรษะเดียวกัน  แต่ม้านั้นเป็น  2  ตัว    และเท้านั้นตัวละ  4  เท้า  ประดุจชิงศรีษะกัน

                ศักราช  947  ระกาศก  (พ.ศ.  2128)  พระเจ้าสาวถียกพลมาครั้งหนึ่งเล่า  ตั้งทัพตำบลสะเกษ  และตั้งอยู่แต่  ณ  เดือนยี่  เถิงเดือน  4  ครั้นเถิงวันพุธ  ขึ้น  7  ค่ำ  เดือน  9  เวลารุ่งแล้ว  4  นาฬิกาบาท  เสด็จพยุหยาตราตั้งทัพชัยตำบลหล่มพลี  แล  ณ  วันเสาร์  ขึ้น  10  ค่ำ  เดือน  5  เสด็จทรงช้างพระที่นั่งมงคลทวีป  ออกดาช้างม้าทั้งปวง  ณ  ริมน้ำ  และพระอาทิตย์ทรงกลดและรัศมีกลดนั้นส่องลงมาต้องช้างพระที่นั่ง  มีทรงสัญลักษณ์ประดุจเงากลดนั้นมากั้นช้างพระที่ยั่ง  ครั้งนั้นตีทัพพระเจ้าสาวถีซึ่งตั้งอยู่ตำบลสะเกษนั้นแตกพ่ายไป  ในปีเดียวนั้นพระมหาอุปราชยกพลมาโดยทางกำแพงเพชร  ตั้งทำนาอยู่ที่นั่น

                ศักราช 948  จอศก  (พ.ศ  2129)  ณ  วันทร์  แรม  8  ค่ำ  เดือน  12  พระเจ้าหงสางาจีสยางยกพลมาเถิงกรุงพระนคร  ณ  วันพฤหัสบดี  ขึ้น  2  ค่ำ  เดือน  2  พระเจ้าหงสาเข้าล้อมกรุงพระนครและตั้งตำบลคนอนปากคู  และทัพมหาอุปราตั้งขนอนบางตนาวกองทัพทั้งปวงนั้นก็ตั้งรายกันไปล้อมพระนครอยู่  และครั้งนั้นได้รบพุ่งกันเป็นสามารถ  พระเจ้าหงสาเลิกทัพกลับคืนไปในศักราช  949  (พ.ศ.  2130)  วันจันทร์  แรม  14  ค่ำ  เดือน  4  เสด็จโดยทางชลมารคไปตีทัพมหาอุปราชาอันตั้งอยู่ขนอนบางตนาวนั้น  แตกพ่ายถอยลงไปตั้งอยู่  ณ  วันศุกร์  แรม  10  ค่ำ  เดือน  6  เสด็จพระราชดำเนินออกไปตีทัพมหาอุปราชาอันลงไปตั้งอยู่  ณ  บางกระดานนั้นแตกพ่ายไป  วันพฤหัสบดี  ขึ้น  1  ค่ำ  เดือน  7  เสด็จพระราชดำเนินพยุหยาตราออกตั้งทัพชัย  ณ  วัดเดช  และตั้งค่ายขุดคูเป็นสามารถ  วันพฤหัสบดี  ขึ้น  4  ค่ำ  เดือน  7  เอาปืนใหญ่ลงสำเภาขึ้นไปยิงเอาค่ายพระเจ้าหงสา  ๆ  ต้านมิได้  ก็เลิกทัพไปตั้ง  ณ  ป่าโมกใหญ่  วันจันทร์  ขึ้น  10  ค่ำ  4  เสด็จพระราชดำเนินออกไปตีทัพข้าเศิก  ๆ  นั้นแตกพ่าย  และไล่ฟันแทงข้าเศิกเข้าไปจนค่ายพระหงสานั้น  วันอังคาร  แรม  10  ค่ำ  เดือน  4  เสด็จพระราชดำเนินออกตั้งทัพซุ่ม  ณ  ทุ่งหลุมพลี  และออกตีทัพข้าเศิกไปจนถึงหน้าค่าย  ครั้นข้าเศิกแตกทัพพ่ายเข้าค่ายและไล่ฟันแทงข้าเศิกไปจนเถิงหน้าค่าย  วันจันทร์  แรม  10  ค่ำ  เดือน  3  เพลานาฬิกาหนึ่งจะรุ่ง  เสด็จยกทัพออกไปตีทัพพระยานครซึ่งตั้งอยู่  ณ  ปากน้ำมุทุเลานั้น  ครั้งนั้นได้ตีทัพได้เถิงในค่าย  และข้าเศิกหนีจากค่ายข้าเศิกเสียสิ้น  และพระเจ้าหงสาก็เลิกทัพคืนไป  และพระยาละแวกมาตั้ง  ณ  บางซาย  ครั้งนั้นเสด็จออกไปชุมพลทั้งปวง  ณ  บางกระดาน  เถิงวันพฤหัสบดี  ขึ้น  1  ค่ำ  เดือน  3  เพลาอุษาโยค  เสด็จพยุหยาตราจากบางกระดาน  ไปตั้งทัพชัย  ณ  ซายเคืองและเสด็จไปละแวก  ครั้งนั้นได้ช้างม้าผู้คนมาก

                ศักราช  950  ชวดศก  (พ.ศ.  2131)  ณ  วันจันทร์  แรม  8  ค่ำ  เดือน  12  แผ่นดินไหว

                ศักราช  951  ฉลูศก  (พ.ศ.  2132)  ข้างแพงเป็นเกวียนละสิบตำลึงปิดตราพระยานารายณ์กำชับ  ณ  วันศุกร์  แรม  7  ค่ำ  เดือน  2  แผ่นดินไหว

                ศักราช  952  ขาลศก  (พ.ศ.  2133)  วันอาทิตย์  แรม  13  ค่ำ  เดือน  8  สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง  พระพฤฒาราชนฤพาน  วันอังคาร  แรม  2  ค่ำ  เดือน  12  มหาอุปราชยกทัพมาโดยทางกาญจนบุรี  ครั้งนั้นได้ตัวพระพสิมตำบลจระเข้สามพัน

                ศักราช  954  มะโรงศก  (พ.ศ.  2135)  วันศุกร์  แรม  2  ค่ำ  เดือน  2  อปราชายกมาแต่หงสา  ณ  วันเสาร์  แรม  1  ค่ำ  เดือน  1  เพดานช้างต้นพระไชยานุภาพ  ตกออกมาใหญ่ประมาณ  5  องคุลีครั้งเถิงเดือนยี่  มหาอุปราชายกมาถึงแดนเมืองสุพรรณบุรี  แต่ตั้งทัพตำบลพังตรุ    วันอาทิตย์  ขึ้น  9  ค่ำ  เดือน  2  เพลารุ่งแล้ว  4  นาฬิกา  2  บาท  เสด็จพระยุหยาตราโดยทางสถลมารค  ฟันไม้ข่มนามตำบลหล่มพลี  ที่ตั้งทัพชัยตำบลม่วงหลาน  แล  ณ  วันพุธ  ขึ้น  12  ค่ำ  เดือน  2  เพลารุ่งแล้ว  2  นาฬิกา  9  บาท  เสด็จพยุหยาตราโดยทางสถลมาคร  อนึ่งเมื่อใกล้รุ่งขึ้นวัน  12  ค่ำ  เดือน  2  เพลารุ่งแล้ว  5  นาฬิกา  3  บาท  เสด็จทรงช้างต้นพระยาไชยานุภาพ  เสด็จออกรบมหาอุปราชาตำบลหนองสาหร่าย  ครั้งนั้นมิได้ตามฤกษ์และฝ่าย  (ฝ่า)  ฤกษ์หน่อหน่อย  และเมื่อได้ชนช้างพระมหาอุปราชานั้น  สมเด็จพระนารายณ์บพิตรเป็นเจ้าต้องปืน  ณ  พระหัตถ์ข้างขวาหน่อยหนึ่ง  อนึ่งเมื่อมหาอุปราชาขี่ช้างออกมายืนอยู่นั้น  หมวกมหาอุปราชาใส่นั้นตกเถิงดิน  และเอาคืนใส่เล่า  ครั้งนั้นมหาอุปราชาขาดคอตายในที่นั้น  และช้างต้นพระยาไชนุภาพ  ซึ่งทรงและได้ชนพระมหาอุปราชาและมีชัยชำนะนั้น  พระราชทานให้ชื่อเจ้าพระยาปราบหงสา

                ศักราช  955  มะเส็งศก  (พ.ศ.  2126)  วันจันทร์  ขึ้น  5  ค่ำ  เดือน  10  เสด็จเถลิงพระมหาปราสาท  ครั้งนั้นทรงพระโกธรแก่มอญให้เอามอญไปเผาเสียประมาณ  100  ณ  วันศุกร์  ขึ้น  10  ค่ำ  เดือน  2  เพลารุ่งแล้ว  3  นาฬิกา  6  บาท  เสด็จพยุหยาตราไปเมืองละแวกและตั้งทัพชัย  ตำบลบางขวด  เสด็จไปครั้งนั้น  ได้ตัวพระยาศรีพรรณในวันอาทิตย์  แรม  1  ค่ำ  เดือน  4  นั้น

                  ศักราช  956  มะเมียศก  (พ.ศ.  2139)  ยกทัพไปเมืองตะโตง

                ศักราช  957  มะแมศก  (พ.ศ.  2138)  วันอาทิตย์  ขึ้น  3  ค่ำ  เดือน  1  เพลารุ่งแล้ว  3  นาฬิกา  9  บาท  เสด็จพยุหยาตราไปเมืองหงสาครั้งก่อน  ฟันไม้ข่มนามตำบลหล่มพลี  ตั้งทัพชัยตำบลม่วงหวานเถิงวันจันทร์  แรม  13  ค่ำ  เดือน  4  เพลาเที่ยงแล้ว  เข้าปล้นหงสามิได้ทัพหลวงเสด็จกลับคืนมา

                ศักราช  958  วอกศก  (พ.ศ.  2139)  วันอังคาร  ขึ้น  4  ค่ำ  เดือน  6  ลาวหนี  ขุนจ่าเมืองรบลาวตำบลตะเคียนด้วน  และ  วันพฤหัสบดี  ขึ้น  6  ค่ำ  เดือน  3  ฝนตกหนัก  3  วันดุจฤดูฝน

                ศักราช  961  กุนศก  (พ.ศ.  2142)  วันพฤหัสบดี  ขึ้น  11  ค่ำ  เดือน  11  เพลารุ่งแล้ว  2  นาฬิกา  8  บาท  เสด็จพยุหยาตราไปเมืองตองอูฟันไม่ข่มนามตำบลหล่มพลี  ตั้งทัพชัยตำบลวัดตาล  และในเดือน  11  นั้น  สงกรานต์วันเสาร์แต่  (ราศีกันย์ไปราศี)  ตุลย์ครั้นเถิงวันพุธ  ขึ้น  10  ค่ำ  เดือน  4  เสด็จพระราชดำเนินเถิงเมืองตองอู  และทัพหลวงเข้าใกล้เมืองตองอูประมาณ  30  เส้นและตั้งอยู่ที่นั้นสองเดือน  ขาดอาหารพ้นกำลัง  ไพร่พลทั้งปวงตายด้วยอดอาหารเป็นอันมาก  ครั้นวันพุธ  แรม  6  ค่ำ  เดือน  6  ทัพหลวงเสด็จกลับคืนมาพระนครศรีอยุธยา

                ศักราช  963  ฉลูศก  (พ.ศ.  2144)  เดือน  7  เดือนเดียวนั้นมีสุริยุปราคา  ในปีนั้นรับพระอิศวรและพระนารายณ์เป็นเจ้า  ไปถวายพระพรวันเดียวกันทั้ง  4  คานหาม

                ศักราช  964  ขานศก  (พ.ศ.2145)  เสด็จไปประพาสลพบุรี

                ศักราช  965  เถาะศก  (พ.ศ.  2146)  ทัพพระ  (เจ้า)  ฝ่ายหน้าเสด็จไปเอาเมืองขอมได้

                ศักราช  966  มะโรงศก  (พ.ศ.  2147)  วันพฤหัสบดี  (แรม  6  ค่ำ  เดือน  2)  เสด็จพยุหยาตราจากป่าโมกทางชลมาคร  และฟันไม้ข่มนามตำบลเอกราช  ตั้งทัพชัยตำบลพระหล่อ  วันนั้นเป็นวันอุนเป็นวันสงกรานต์  พระเสาร์ไปราศีธนูเป็นองศาหนึ่ง  ครั้งนั้นครั้นเสด็จพระราชดำเนินเถิงเมืองหลวงตำบลทุ่งวัดหลวง