ขุนศรีนาวนำถุม พ่อขุนในเมืองเชลียง(2)

ประการสำคัญน่าจะเป็นด้วยเหตุที่ ขุนบางกลาวหาว เจ้าเมืองบางยางนั้น เป็นผู้นำที่มีท่าทีเข้มแข็งและไม่ยอมเป็นไมตรีกับอาณาจักรขอมได้ง่ายเหมือนอย่างขุนผาเมือง (ที่ยอมเป็นบุตรเขยของกษัตริย์ขอม) หรืออาจจะผู้นำชนชาติไทยที่คอยทำการต่อต้านอำนาจของขอมมาตลอด จึงทำให้พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ไม่ค่อยจะไว้วางใจเมืองแถบนี้นัก ถึงแม้จะยกพระธิดาเป็นพระมเหสีของขุนผาเมืองแล้วก็ตาม จึงต้องส่ง ขอมสบาดโขลญลำพง มาทำทีดูแลเทวสถานอยู่ที่เมืองสุโขทัย โดยทำเผยแพร่ศาสนาพราหมณ์ พร้อมกับไพร่พลที่ดูแลศาสนา (คือข้าที่ผู้กัลปนาไว้แก่ศาสนา)

                เมื่อพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ส่ง ขอมสบาด โขลญลำพง (ขอมสบาด เป็นคำเดียวกับ ขอมสมาด หมายถึง

ขอมที่อยู่ในป่าในดง มีตำแหน่งเป็น โขลญลำพง ผู้ดูแลเทวสถานของศาสนาพราหมณ์ หรือเป็นพราหมณ์)

เข้ามาอยู่ดูแลเทวสถานสถานสำหรับเผยแพร่ศาสนา ความเชื่อและวัฒนธรรมที่เมืองสุโขทัย ขณะนั้นเมืองสุโขทัย รวมเป็นนครสองอันกับเมืองเชลียง ครั้นเมื่อเห็นว่าเมืองสุโขทัยนั้นขาดการดูแลที่เข้มแข็ง คือปล่อยให้ราษฎรอยู่กันตามสบายเป็นปกติ ไม่มีศูนย์อำนาจเข้าไปดูแลอย่างเมืองเชลียง (หรือเมือศรีสัชนาลัย )

                ดังนั้น เมื่อขุนศรีนาวนำถุม สิ้นพระชนม์ลง ขอมสบาดโขลญลำพง จึงถือโอกาสเข้ายึดเอาเมืองสุโขทัยไว้ก่อนขุนผาเมือง จะเข้าไปมีอำนาจสืบต่อจากพระบิดา แต่บางคราวว่า ขอมสบาดโขลญลำพง ผู้นี้น่าจะเป็นกบฏเข้าทำการยึดเมืองสุโขทัย เสียเองหลังจากที่ขุนศรีนาวนำถุมสิ้นพระชนม์แล้ว

                หาเป็นเช่นนี้ ขอมสบาดโขลญลำพง จึงถือว่าเป็นคนของอาณาจักรขอมที่ส่งมาทำหน้าที่เป็นคนดูแลเทวสถานแล้ว จึงน่าจะมีภารกิจหน้าที่สำคัญ คือ ถูกใช้ให้คอยฟังข่าวความเคลื่อนไหวหรือคอยดูแลพระธิดา ที่มาเป็นพระมเหสีขุนผาเมือง อยู่ทางนี้หรือทำหน้าที่ตัวแทนการค้าของกษัตริย์ขอมในการเชื่อมสัมพันธไมตรี หรือดูแลประโยชน์ของพ่อค้าชาวขอมในเมืองสุโขทัย ดังนั้น ขอมสบาดโขลญลำพง จึงสามารถระดมคนเป็นกำลังได้ในทันที จนสามารถเข้ายึดเอาเมืองนี้ไว้ได้

                เมื่อนครสองอัน (หมายถึง เมืองสุโขทัยและเมืองศรีสัชนาลัยคู่กัน) ของขุนศรีนาวนำถม นั้น ได้ถูกขอมสบาดโขลย์ลำพง คนของอาณาจักรขอมยึดเมืองสุโขทัยเสียเช่นนี้แล้ว เท่ากับ แย่งสิทธิการครองเมืองสุโขทัยที่จะต้องตกแก่ขุนผาเมือง โดยชอบธรรมขึ้น เรื่องนี้ขุนผาเมืองยังคาดการณ์ให้เข้าใจต่อไปข้างหน้าว่า ในไม่ช้านัก ขอมสบาดโขลญลำพง ผู้นี้ก็คงยกทับเข้าตีเอาบ้านเมือง (เมืองศรีสัชนาลัย) ของคนไทยที่ตั้งในบริเวณลุ่มแม่น้ำน่าน แม่น้ำยม

นั้นมาไว้ในอาจเช่นเดียวกัน ด้วยเหตุนี้ จึงเป็นต้นเหตุหนึ่ง ที่ทำให้ขุนผาเมือง ผู้มีพระธิดาของกษัตริย์ขอมเป็นมเหสี น่าจะอึดอัดในการทำการใด ๆ จึงตัดสินใจที่จะคบคิดกับขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง ผู้นำชนชาติไทยที่เข้มแข็งเข้าทำการกู้เมืองสุโขทัยคืน หรือร่วมกันป้องกันเมืองราดของตนเองในฐานะเป็นชุมชนของชนชาวไทยด้วยกัน

โดยอาศัยความเป็นพระญาติกันดังกล่าว

                ดังนั้น แผนการที่จะเข้าปราบปรามกบฏ ขอมสบาดโขลญลำพง ในเมืองสุโขทัยเพื่อชิงอำนาจกลับคืนมาจึงเกิดขึ้น และขุนทั้งสองได้เข้าทำการร่วมกันชิงอำนาจ โดยรวบรวมกำลังไพร่พลคนไทยที่มีอยู่เป็นกำลังสู้รบขึ้น

                แต่ด้วยเหตุที่ขุนผาเมือง มีมเหสีเป็นพระธิดาของกษัตริย์ ขอมดังกล่าว แม้จะทำการชิงอำนาจได้ ก็น่าจะเกรงข้อครหาว่าขุนผาเมืองนั้นชิงอำนาจนั้นกลับไปให้กษัตริย์ขอมหรือพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มากกว่า จึงทำให้คนไทยไม่ยอมที่จะร่วมมือด้วยหรือยอมรับให้เป็นผู้นำของตน ดังนั้นขุนผาเมืองไม่ยอมที่จะเป็นผู้นำการชิงอำนาจเสียเอง กลับยอมให้ขุนบางกลางหาว เป็นหัวหน้าชนชาติไทย

                อีกประการหนึ่ง ขุนบางกลางหาวนั้น น่าจะมีกำลังเข้มแข็งและมีท่าทีที่ทำการต่อต้าน อำนาจของอาณาจักรขอมมาก่อนแล้ว ซึ่งย่อมมีกำลังของคนไทยมาพร้อมใจกันสู้รบเพื่อก่อตั้งรัฐอิสระขึ้นเช่นเดียวกับเมืองอื่น ๆ

จึงทำให้ขุนบางกลางหาว ต้องรับเป็นผู้นำการชิงอำนาจในครั้งนี้

                ดังนั้น ใน พงศ.1781 (จุลศักราช 600 หรือ มหาศักราช 1160) ขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง กับขุนผาเมือง เจ้าเมืองราด จึงพร้อมด้วยผู้กล้าหาญของชนชาติไทย จึงได้ร่วมกันวางแผนและทำการชิงอำนาจจากขอม

                การชิงอำนาจในครั้งนั้น เริ่มต้นจากขุนบางกลางหาว ได้ยกทัพจากเมืองบางยางมาตั้งกองทัพมาตั้งที่เมืองบางขลัง (เมืองบางขลัง ตั้งอยู่ไม่ห่างจากเมืองศรีสัชนาลัย บางว่า ทั้งสองรวมกำลังที่เมืองบางขลัง เข้าชิงเมืองสุโขทัย) พร้อมกับให้ทำการอพยพครอบครัว ชาวเมืองบางขลังนั้นไปอยู่เสียที่เมืองราดและเมืองสากอได (ยังหาเมืองนี้ไม่พบ)

                การอพยพผู้คนจากเมืองบางขลังนั้น น่าจะเป็นการเกณฑ์ผู้คนไว้เป็นกำลังให้มากขึ้น จากนั้นขุนผาเมืองได้ยกทัพไปรวมพลกับขุนบางกลางหาว ซึ่งตั้งทัพอยู่ที่เมืองเชลียง เหมือนทำทีว่ารวมกำลังไว้ด้วยกัน แล้วขุนผาเมืองก็ให้ถอยทัพกลับไปตั้งรออยู่ที่เมืองราด เพื่อรอโอกาสเข้าตีเมืองสุโขทัย

                ขอมสบาดโขลญลำพงนั้น เมื่อรู้ข่าวความเคลื่อนไหวที่ขุนบางกลางหาวและขุนผาเมือง ได้ยกทัพมาตั้งรวมกันอยู่ที่เมืองเชลียง เพื่อชิงอำนาจจากตนเช่นนั้น จึงให้จัดทัพออกจากเมืองสุโขทัยไปเมืองเชลียงทันที ครั้นเมื่อรู้ว่าขุนผาเมืองนั้นยกทัพกลับไปเมืองราดแล้ว ก็เข้าใจว่าขุนผาเมืองไปเมืองเชลียงทันที ครั้นเมื่อรู้ว่าขุนผาเมืองนั้นยกทัพกลับไปเมืองราดแล้ว ก็เข้าใจว่าขุนผาเมืองนั้นคงจะถอนตัวเสียแล้ว (เข้าใจว่ายังเกรงอำนาจอยู่ เพราะเป็นราชบุตรเขย ของกษัตริย์ขอม) จึงเห็นว่าได้ทีคิดจะทุ่มกำลังเข้าทำลายทัพขุนบางกลางหาว ที่เมืองเชลียง ให้ย่อยยับและมองเห็นหนทางเอาชัยชนะข้าศึกได้ง่าย จึงให้เกณฑ์กำลังออกจากเมืองสุโขทัย ไปให้มาก โดยจัดกำลังอยู่ป้องกันเมืองสุโขทัยไว้จำนวนน้อย

                การที่ขุนผาเมือง ตั้งทัพไปคอยทีอยู่ที่เมืองราดนั้น ก็เพื่อจะลวงให้ขอมสบาดโขลญลำพง นั้นนำกำลังออกจากเมืองสุโขทัยไปให้มาก เมื่อรู้ข่าวขอมสบาดโขลญลำพงนั้นยกทัพออกจากเมืองสุโขทัย ไปจนเหลือกำลังอยู่ไม่มากนัก ก็เร่งยกทัพจากเมืองราดตรงเข้ายึดเมืองสุโขทัยทันที กำลังทั้งสองฝ่ายได้ทำการสู้รบกันเล็กน้อย ในที่สุดขุนผาเมืองก็สามารถเข้ายึดเอาเมืองสุโขทัยไว้ได้โดยง่าย แล้วขุนผาเมืองก็ให้กำลังออกตามหลังไปตีขนาบทัพขอมสบาดโขลญลำพงที่ยกไปเมืองเชลียงทันที

                ขอมสบาดโขลญลำพง นั้น เมื่อรู้ข่าวว่าขุนผาเมืองนำกำลังเข้าตีเอาเมืองสุโขทัยได้ และยึดเป็นที่มั่นคงเสียแล้ว ครั้นจะถอยทัพกลับไปตีเอาเมืองสุโขทัยคืนก็ไม่สามารถแก้ไขได้ทัน ด้วยขุนบางกลางหาวนั้นนำทัพออกมาจากเมืองเชลียงเข้าตีทางด้านหน้า และยังมีกองทัพของ ขุนผาเมืองนำทัพเข้าตีต้อนอยู่ด้านหลังอีก จึงทำให้ทัพของขอมสบาดโขลญลำพง ตกอยู่ในวงล้อมของกำลังชนชาติไทย

                ในที่สุด กองทัพขอมจึงพ่ายแพ้หนีออกไป ขอมสบาดโขลญลำพงนั้น ไม่มีหลักฐานว่าสิ้นชีวิตหรือหลบหนีไปแห่งใด แต่เชื่อว่า ขอมสบาดโขลญลำพง และกำลังส่วนหนึ่ง นั้นน่าจะหลบหนีออกไปทางช่องเขาขาดตรงไปยังเมืองเถิน ภายหลังเมื่อรวบรวมกำลังได้แล้ว จึงยกทัพไปสู้กับขุนสามชนเจ้าเมืองฉอด (คือเมืองแม่สอด)

และคงมีชัยชนะขุนสามชน ภายหลังเมื่อได้โอกาสก็ให้ขุนสามชนยกกำลังมาตีเอาเมืองตาก และเมืองสุโขทัยต่อไป

                เมื่อขุนนางกลางหาว และขุนผาเมือง ได้ร่วมกันทำการขับไล่กองทัพขอมสบาดโขลญลำพงแล้ว ก็เข้าไปจัดการเมืองสุโขทัยที่ได้กลับคืนมาจากอำนาจขอม ขุนผาเมืองผู้นำกำลังเข้าตีเอาเมืองสุโขทัยได้นั้น แม้ว่าจะมีสิทธิ์ในการจัดการบ้านเมืองในฐานะรัชทายาทของขุนศรีนาวนำถุม ผู้ครองนครสองอัน คือเมืองสุโขทัยศรีสัชนาลัยเดิม แต่ด้วยเหตุผลทางการเมืองและสถานภาพการเป็นผู้นำที่กำลังคนไทยไม่ยอมรับ

                ทำให้ขุนผาเมืองนั้น ได้ทำการสถาปนาให้ขุนบางกลางหาวขึ้นเป็นกษัตริย์โดยให้ใช้นาม “ศรีอินทราทิตย์”

(ศรีอินทราบดินทรทิตย์) แทนพร้อมกับมอบพระขรรค์ชัยศรีเป็นเรื่องที่เข้าใจได้ว่า ขุนผาเมืองนั้นประสงค์จะให้อำนาจแก่ขุนบางกลางหาว ในฐานะผู้นำของคนไทย การมอบพระนามและพระขรรค์ชัยศรีนั้น ก็เพื่อให้พระเข้าวรมันที่ 7 เข้าใจว่าขุนผาเมืองราชบุตรเขยของพระองค์ มีอำนาจครองบ้านเมืองแถบนี้แล้ว เพื่อป้องกันอาณาจักรขอมจะได้ไม่ส่งกองทัพเข้าปราบปรามและยังแสดงให้เห็นว่า เมืองสุโขทัยนั้นยังมีใจเป็นไมตรีกับอาณาจักรขอมอยู่

                หลังจากนั้น ก็ไม่ปรากฏเรื่องราวของขุนผาเมือง ต่อมา มีความกล่าวว่า ขุนผู้นี้ได้ปลีกตัวออกบวชจาริกธรรมหายไปทางตอนเหนือ ส่วนนางสิขรมหาเทวีได้เผาบ้านเรือนออกติดตามและหายไปเช่นเดียวกัน เหตุการณ์เช่นนี้ทำให้เข้าใจได้ว่า ขุนผาเมืองนั้นหลังจากที่ร่วมชิงอำนาจจากขอมได้แล้ว แม้จะกลับมาครองเมืองราดตามเดิมโดยไม่หวังทีจะมีอำนาจในเมืองเชลียงหรือเมืองศรีสัชนาลัย ที่ยังมีพระญาติในราชวงศ์ของตนอยู่นั้น ก็น่าจะมุ่งหวังในการเชื่อมสัมพันธ์ไมตรีกับอาณาจักรขอมโดยอาศัยมเหสี คือ นางสิขรมหาเทวี คอยรั้งอำนาจจากพระเจ้าสุริยวรมันที่ 7 เพราะถ้าหากอาณาจักรขอมยกำลังมาชิงอำนาจคืนก็จะทำได้โดยง่าย อีกทั้งการรวมชุมชนคนไทยให้เป็นปึกแผ่นเป็นอิสระนั้นก็จะต้องรอคอยโอกาสอีกต่อไป เป็นการสนับสนุนให้ขุนบางกลางหาว มีโอกาสทำการขยายอาณาเขตไปยังเมืองต่าง ๆ โดยเร็วในไม่ช้าความคงแตก และมีความขัดแย้งกับนางสิขรมหาเทวีอย่างรุนแรงจนขุนผาเมืองตัดสินใจออกบวชและหนีหายไป

                ดังนั้น ชนชาติไทยโดยการนำของขุนบางกลางหาว จึงได้ทำการขยายอาณาจักรของเมืองสุโขทัยมีอาณาเขตกว้างขวาง ไปยังบริเวณลุ่มแม่น้ำยม แม่น้ำน่าน และสามารถแผ่อำนาจเข้าไปยังเมืองต่าง ๆ ที่อยู่ตามแถบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาด้วย

                ผู้ครองเมืองสุโขทัย นั้นมีฐานะเป็นกษัตริย์ ในราชวงศ์พระร่วง คือ พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ซึ่งมีพระนามยกย่องว่าเป็น “พระร่วง” ที่หมายถึง ผู้นำความรุ่งเรืองหรือรุ่งโรจน์ ดังนั้น ผู้ที่ดำรงเป็นกษัตริย์ ปกครองบ้านเมืองในสมัยสุโขทัยสมัยแรก จึงเรียกชั้นยศเป็น “พ่อขุน” หรือ “ขุน” หรือ “พญา” (พระยา) ส่วนเจ้านายชั้นสูงนั้นมีตำแหน่งเรียกเพียง “พระ” เท่านั้น