พระเจ้าวรมันที่ 3 (พระเจ้าวิษณุโลก)

                ครองราชย์ พ.ศ.1389-1420 เป็นพระโอรสของพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 สมัยพระองค์นั้นทรงครองราชย์ที่เมืองหริหราลัย หรือร่อลอยที่กลับมาเป็นราชธานีอีกครั้ง พระองค์ทรงมีพระปรีชาสามารถ ในการล่าช้าง เป็นอย่างมาก แต่ไม่ปรากฏเรื่องราวของพระองค์มากนัก

                                    พระเจ้าอินทรวรมันที่ 1 (พระเจ้าอิศวรโลก)

                ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ.1420-1432 ไม่ปรากฏความว่าพระเจ้าอินทรวรมันที่ 1 เกี่ยวพันกับพระเจ้า

ชัยวรมันที่ 2 อย่างไร แต่รู้ว่าพระองค์เป็นโอรสของพระเจ้าปฤถิวีนวรมัน (ยังไม่รู้ประวัติ) พระเจ้าอินทรวรมันทรงมีพระมเหสี ที่สืบเชื้อสายมาจากราชวงศ์ของกษัตริย์อาณาจักรฟูนัน

                ในสมัยของพระเจ้าอินทรวรมันที่ 1 นั้น ทรงสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ ชื่อ อินทรตฏากะ สระนี้ประมาณความกว้าง 800 เมตร ยาว 3,800 เมตร เพื่อใช้เก็บน้ำในฤดูฝนที่จะมีฝนตกไหลมาตามสายน้ำที่ลงมาจากที่ราบสูงพนมกุเลนทางเหนือ แล้วน้ำในสระนี้จะถูกส่งแจกจ่ายไปยังทุ่งนาที่อยู่รอบ ๆ เมืองตามต้องการ จึงทำให้การปลูกข้าวได้ผลดี มีผลผลิตอุดมสมบูรณ์ทำให้สร้างความเจริญรุ่งเรืองแก่อาณาจักร นอกจากนี้สระน้ำอินทรตฏากะยังใช้เป็นสัญลักษณ์แห่งนทีมหาสมุทรของจักรวาลตามความเชื่อของศาสนาด้วย

                สมัยพระองค์นั้นได้มีการสร้างปราสาทอิฐ (ปราสาทพระโค) เพื่ออุทิศถวายแด่บรรพบุรุษ ขึ้นที่ด้านตะวันออกของสระอินทรตฏากะ และพระองค์ได้สร้างเทวบรรพตประจำราชธานี (เมองหริหราลัย) เพื่อประดิษฐานราชศิวลึงค์อินทเรศวรขึ้น สมัยนี้มีการสร้างศิลปะขอมแบบพระโคขึ้นในช่วง พ.ศ.1420 – 1440 จากการพบจารึกของพระเจ้าอินทรวรมันที่ 2 ที่บ้านบึงแก จังหวัดอุบาลราชธานี นั้นเป็นหลักฐานที่แสดงว่า ในสมัยของพระองค์ได้มีการขยายอำนาจทางการเมืองไปบริเวณชายแดนของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ในไทย) ด้วย

                พระเจ้ายโศวรมันที่ 1 (พระเจ้าบรมศิวโลก) ครองราชย์ พ.ศ.1432-1450 เป็นพระโอรสของพระเจ้าอินทรวรมันที่ 1 เมื่อเสด็จขึ้นครองราชย์นั้นได้สร้างเทวสถาน (ปราสาทโลเลย) อุทิศถวายพระราชบิดาและบรรพบุรุษ ขึ้นที่กลางสระอินทรตฏากะซึ่งน้ำแห้งตื้นเขิน ในเมืองหริหราลัย

                ต่อมาพระองค์ได้สร้างเมืองยโศธรปุระ (เมืองพระนคร) ขึ้นที่เขาพนมบาเค็ง เมื่อ พ.ศ.1436 เมืองนี้อยู่ตั้งอยู่บริเวณทางตอนเหนือทะเลสาบของเมืองเสียมเรียบ (คนไทยเรียกว่า เสียมราฐ)

                การสร้างเมืองยโศธรปุระ (เมืองพระนคร) นั้นเนื่องจากเมืองหริหราลัย ราชธานี  เดิมนั้นเต็มไปด้วยเทวสถานที่สร้างในรัชกาลก่อยอยู่จำนวนมากจนไม่สามารถที่ขยายพื้นที่หรือสร้างเทวสถานได้อีก ประกอบกับสระอินทรตฏากะ ซึ่งเป็นแหล่งน้ำสำหรับการชลประทานช่วยเหลือการเพาะปลูกอยู่นั้น เกิดตื้นเขินและไม่สามารถเก็บน้ำให้เพียงพอกับพื้นที่นาที่อยู่โดยรอบ ดังนั้น จึงมีการคิดสร้างเมืองขึ้นใหม่ ซึ่งน่าจะได้มีการวางผังเมืองและเลือกสถานที่สำหรับสร้างเมืองราชธานี มาตั้งแต่รัชกาลของพระเจ้าอินทรวรมันที่ 1 พระราชบิดา แต่เกิดสิ้นพระชนม์ลงเสียก่อน

                การเลือกสถานให้เป็นที่ตั้งเมืองยโศธรปุระ (เมืองพระนคร) นั้นได้เลือกสถานที่ทางด้านทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งอยู่ห่างจากเมืองหริหราลัย ประมาณ 15 กิโลเมตร เป็นอาราบริเวณของที่ราบสูงพนมกุเลน ลงมาถึงบริเวณทิศเหนือของฝั่งทะเลสาบขนาดใหญ่ พื้นที่ดังกล่าวนั้นมีร่องรอยของการใช้พื้นที่อยู่อาศัยมาก่อน สมัยสร้างเมืองพระนคร ด้านทิศตะวันตกและตะวันออกของพื้นที่ (สร้างเมืองพระนคร) มีโบราณสถานที่แสดงว่าสถานที่จะตั้งเมืองยโศธรปุระนี้เคยเป็นศูนย์กลางของเมืองมาก่อนเมื่อสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 2

                ทำเลที่จะสร้างเมืองยโศธรปุระนี้ มีทะเลสาบขนาดใหญ่ ซึ่งมีแม่น้ำเสียมเรียบไหลลงมาจากเขาพนมกุเลน ผ่านพื้นที่ราบลงมายังทะเลสาบ ทำให้ทะเลสาบกลายเป็นแหล่งกักเก็บน้ำธรรมชาติขนาดใหญ่ ที่สามารถนำน้ำไปใช้ในการเพาะปลูกได้ อีกทั้งพื้นที่สองฝั่งของทะเลสาบนั้นมีความชุ่มชื้นเหมาะในการทำการเพาะปลูกเป็นอย่างดีเช่นเดียวกัน ทะเลสาบแห่งนี้ ยังเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาธรรมชาติและมีสัตว์น้ำมากมาย

                ในบริเวณดังกล่าวนั้น มีภูเขาที่นำมาใช้เป็นศูนย์จักรวาลและเป็นศูนย์กลางของราชธานี ได้ตามความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ถึง 3 แห่งคือ เขาพนมโกรม เขาพนมบก และเขาพนมบาเค็ง ดังนั้นการสร้างเทวบรรพต ประจำราชธานี เพื่อเป็นศูนย์กลางของจักรวาลตามคติศาสนาพราหมณ์และศูนย์กลางของเมืองนั้น จึงเลือกเขาพนมบาเค็ง ซึ่งมีความสูงไม่มากนัก และเป็นพื้นที่น้ำท่วมไม่ถึง จึงเป็นทำเลที่เหมาะสำหรับการตั้งบ้านเมืองขนาดใหญ่

                ตัวเมืองยโศธรปุระ นั้นวางผังเมืองให้เป็นราชธานีศักดิ์สิทธิ์โดยจัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีเชิงเทินและคูน้ำล้อมรอบทั้งสี่ด้านเป็นเหมือนทิวเขาและแม่น้ำที่ล้อมรอบเขาพระสุเมรุตามคติความเชื่อของไศวนิกาย โดยสร้างเทวบรรพต (ปราสาทพนมบาเค็ง) เป็นเทวสถานประจำราชธานี (เหมือนวัดประจำวัง) คือสร้างบนเขาพนมบาเค็ง ที่อยู่ใจกลางเมืองเช่าเดียวกับเขาพระสุเมรุ ที่เป็นศูนย์กลางจักรวาล และด้านตะวันออกค่อนไปทางเหนือนั้น ได้สร้างบาราย (สระ) ขนาดใหญ่สำหรับเก็บน้ำเพื่อการชลประทาน กว้าง 1,800 เมตร ยาว 7,500 เมตร เรียกว่า

ยโศธรตฏากะ (ปัจจุบันคือ บารายตะวันออก) ถือเป็นสระน้ำศักดิ์สิทธิ์และสมมุตเป็นนทีมหาสมุทรที่อยู่คู่กับจักรวาล

                เมื่อเมืองยโศธรปุระสร้างขึ้นแล้ว พระเจ้ายโศธรวรมันที่ 1 ทรงย้ายไปประทับที่ราชธานีใหม่แห่งนี้

ปัจจุบันเรียก เมืองพระนคร (ANGOR THOM) เป็นแบบศิลปะขอมแบบบาเค็ง

                นอกจากนี้ พระเจ้ายโศธรวรมันที่ 1 ยังทำให้การสร้างเทวบรรพตขึ้นอีกหลายแห่งไว้บนเขา พนมโกรม เขาพนมบก อีกด้วย เป็นการสร้างความเชื่อว่า ภูเขาทั้งปวงนั้นเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ที่เป็นศูนย์รวมของอำนาจแห่งพระผู้เป็นเจ้า เนื่องจากภูเขานั้นเป็นที่ประทับของเทพเจ้า

                ดังนั้น ในเมืองยโศธรปุระ พระเจ้ายโศธรวรมันที่ 1 จึงสร้างเทวสถาน และมีสิ่งก่อสร้างที่แสดงถึงความยิ่งใหญ่ของอาณาจักรขอม และในสมัยพระองค์นั้นได้ขยายอำนาจกว้างไกลไปทางตอนใต้ของลาว และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย ซึ่งพบจารึกของพระองค์ในบริเวณดังกล่าว