ลักษณะของการใช้ตัวหนังสือเป็นแนวทางในการเรียนรู้เรื่องชนชาติไทยหลายเผ่าพันธุ์แล้วสามารถจะแบ่งออกเป็น(2)

การสำรวจของด๊อกเตอร์  วิลเลี่ยม  คลิฟตันด็อดด์  นั้นได้พบว่ามีชนชาติไทยอาศัยอยู่ในประเทศจีน  ในขณะนั้น  ประมาณ  6,000,000 คน  อยู่ในมณฑลกวางตุ้ง  500,000 คนและอยู่ในเกาะไหหลำอีก  250,000 อยู่ในประเทศลาวของฝรั่งเศส  2,000,000 คน  และอยู่ในพม่าของอังกฤษ  1,250,000 คนนั้น  ตั้งแต่  พ.ศ. 2466  จนถึงทุกวันนี้ชนชาติไทยที่อยู่อาศัยในดินแดนดังกล่าวและได้เพิ่มจำนวนขึ้น  และนับวันจะเป็นคนชาติเดียวกับเจ้าของถิ่นมากขึ้นชนชาติไทยที่อาศัยอยู่ในดินแดนต่าง ๆ ในประเทศจีน ประเทศพม่า ประเทศลาวนั้นมีความเป็นอยู่ที่คล้ายคลึงกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวัฒนธรรมและประเพณีที่ได้รับอิทธิพลจากเจ้าของถิ่นเดิมมากหรือน้อยเพียงไร         ความเป็นอยู่ของชนชาติไทยในประเทศจีนนั้นได้มีผู้เล่าไว้หลายแห่ง ดังนี้

                ชนชาติที่ตั้งภูมิลำเนาอยู่ในดินแดนลุ่มน้ำตะวันตกในมณฑลยูนนาน และมณฑลไกวเจานั้น เป็นชนชาติไทย พลเมืองของมณฑลเสฉวนตะวันตก ยืนนาน ไกวเจา ฮูนานตอนตะวันตกของกวางซี  และกวางตุ้งที่ไม่ใช่ชาติจีนนั้นเป็นคนเงียบ ๆ และเป็นชาวนา อย่างดีตามปกติจะอยู่อย่างลักษณะชาวป่าที่หาเลี้ยงชีพโดยไล่จับสัตว์ป่าเป็นอาหารมีนิสัยเชื่องๆไม่กระตือรือร้นในการงาน  หรือถือว่าการงานเป็นสิ่งจำเป็นนักมีความพอใจทีจะอยู่อย่างบ้านนอกและนุ่งห่มด้วยผ้าที่ทอใช้เองมิเตอร์เบิน กงสุลอังกฤษได้เล่าถึงผู้คนนี้ไว้ว่า

                                “เห็นคนหมู่หนึ่ง...เห็นหมู่คนเดินมาเหมือนกระบวนแห่ตามทางอีกฝั่งหนึ่งของแม่น้ำ  มีผู้หญิง  ประมาณ                 30 คน แต่งตัวสวมเสื้อสั้น ๆ เดินเรียงแถวเรียงหนึ่งมาข้างหน้า ถัดไปเป็นพวกผู้ชายเป็น     จำนวนมากเดินเป็นแถวตามหลังพวกผู้หญิงทั้งสองกลุ่มนี้มีเครื่องดนตรี ที่มีรูปเหมือนกระบอกไม้ไผ่ เวลาเป่ายื่นพ้นศีรษะขึ้นไปสัก 2-3 ฟุต และใช้เป่าด้วยปาก เสียงที่เป่านั้นไพเราะน่าฟัง แล้วกระบวนแห่  นั้นก็ข้ามแม่น้ำไป ข้าพเจ้ามาทราบภายหลังว่า พวกที่เดินเป็นกระบวนแห่พร้อมด้วยดนตรีนั้นเป็นชาวจุงเจีย (CHUNG CHIA คือ พวกชวน หรือ ชนชาติไทย) ซึ่งอยู่ตามตำบลที่ใกล้ ๆ นี้เอง เขาได้เดินทางไปในระหว่างภูเขาตั้งแต่เช้าเพื่อไปดูการเล่นชนควายกัน และเพิ่งกลับมา พวกนี้   ชอบเลี้ยงควายไว้สำหรับชนกันเป็นการรื่นเริงของเขาส่วนหนึ่ง ถ้ามีงานนัดชนควายกันที่ไหนก็พากันไปดูนับพัน ๆ คน ฤดูที่เล่นชนควายมักเป็นฤดูแล้งหรือในโอกาสรื่นเริงอื่น ๆ พวกจีนได้เล่าให้ข้าพเจ้าฟังว่า พวกจุงเจียต้องเอาเป็นธุระด้วยความลำบากในการเล่นชนควายกันนี้ เพราะเขาถือว่า ถ้าปีใดไม่มีการชนควายกันแล้ว การเพาะปลูกของเขาในปีนั้นจะไม่ได้ผลดี ความเชื้อถือนี้คล้ายกับชนชาวป่าบางพวกที่ ถือเอาการกีฬาเป็นธรรมเนียมเสียงทายโชค”

                ผู้หญิงจุงเจียไม่ได้รัดเท้าเหมือนหญิงจีนทั่วไป การแต่งกายนั้นใช้เสื้อคับและนุ่งผ้าถุง ผู้หญิงสาวรุ่นที่แต่งกายอย่างหญิงจีน จะใส่เสื้อผ้าหลวมและนุ่งกางเกงแล้วถือว่าทันสมัย  ผู้หญิงจุงเจียทำงานในไร่นามากกว่าหณิงจีน ส่วนผู้ชายแต่งกายอย่างชาวจีนและส่วนมากเป็นชาวนา เวลาหน้างานออกหน้าออกตาจึงจะใส่เสื้อแขนยาวอย่างจีน

                จังหวัดเก็งตุง (KENG-TUNG) เป็นเมืองหลวงของแคว้นเก็งตุงที่เรารู้จักในนามของเชียงตุงนั้น ชนชาติที่อาศัยอยู่เป็นชาวพื้นเมืองที่มีภาษาและขนบธรรมเนียมเป็นชนชาติไทย แต่ไม่มีหนังสือเป็นของตนเอง มี สอ-บวา (SAW-BWA) คือ ตำแหน่งเจ้าฟ้าเขียงตุงปกครองอยู่ใต้อำนาจของอังกฤษ ภูมิประเทศที่อยู่ทางด้านตะวันออกของแม่น้ำสาละวิน (SAL-WEEN) พื้นที่ส่วนมากเป็นเนินและพืดเขา ทำให้เกิดแม่น้ำลำธารหลายแห่ง ชนชาติไทยตั้งบ้านเรือนอยู่ทั่วไปและตามเนินเขาก็มีชนชาวเขาอาศัยอยู่เป็นแห่งๆ จังหวัดเก็งดุงหรือเชียงตุง นี้เป็นศูนย์กลางการค้าขายแห่งหนึ่ง ดังนั้น สินค้าจากมณฑลยูนนาน จึงสามารถผ่านมายังจังหวัดเชียงราย จังหวัดลำปาง และไปยังจังหวัดมะระแหม่ง จังหวัดมันดะเล จังหวัดร่างกุ้ง ของประเทศพม่าได้

                ชนชาติไทยในอาณาจักรอ้ายลาวนั้น ได้แยกชนชาติไทยออกเป็นหลายสาขาซึ่งอาศัยอยู่ในมณฑลยูนนานมีไทยลื้อ (TAI-LU) และ ไทยเหนือ (TA-NUA) เป็นชนชาติไทยที่มีตัวหนังสือของตัวเอ ที่ไม่มีหนังสือและไม่มีการนับถือพุทธศาสนามี ไทยลุง ไทยย้อย และไทยหลวง พวกเหล่านี้ใช้ชื่อว่า ไทย ที่หมายถึงชัยชนะและมีความเป็นอยู่อย่างอิสรภาพ มีความเป็นไท (FREE) เข้าใจว่าคงมีความเกี่ยวพันกับอาณาจักรอ้ายลาว (AI-LAO) โบราณ ซึ่งมีเมืองตาลีฟูเป็นเมืองหลวงที่เมืองปากอ้ายหรือโพงาย (PAK-IA หรือPO-NGAI) อยู่พรมแดนในมณฑลกวางซี ชนชาติไทยเรียกตัวเองว่า “ต้า” (TA) ทั้งมณฑลกวางซีและกวางตุ้ง ไม่มีชนชาติไทยที่ใช้ชื่อไทย เลย

                เครื่องแต่งกายผู้ชายไทยในประเทศจีนนั้นเอาอย่างจีนเกือบทุกแห่งแต่สิ่งที่จะบอกให้ทราบว่าเป็นคนละชาตินั้น คือ เครื่องแต่งกายของผู้หญิง ผู้หญิงไทยลื้อ ไทยเหนือ ไทยลายและไทยน้ำ นุ่งผ้าถุงที่มีลายเป็นทาง ๆ ทุกพวก ไม่ว่าจะเป็นผู้หญิงไทยแถบดินแดนทางใต้ ในพม่า ตังเกี๋ย หรือตอนเหนือของประเทศไทยก็ใช้ผ้าถุงทั้งนั้น แต่ลายของผ้าถุงมักจะแตกต่างกันเป็นแห่ง ๆ ไป เช่น ผู้หญิงไทยเหนือใช้ผ้าลายเป็นทาง ๆ ลงไปตามตัว แต่ผู้หญิงไทยพวกอื่นโดยมากใช้ผ้าถุงลายขวาง ขวาง การใช้เสื้อมักเป็นไปตามอากาศร้อนหนาวมากกว่ากัน บางแห่งใช้เสื้อคับสีคราม เสื้อสีขาวก็มี ใส่คับบ้างหลวมบ้าง บางแห่งผู้หญิงนุ่งผ้าสีครามคอนข้างดำไม่มีลาย ผู้หญิงไทยทุกพวกไว้ผมยาว และหวีไปข้างหน้า แล้วไปมุ่นเป็นผมมวยไว้กลางศีรษะ บางพวกมุ่นให้ มาข้างหน้าไม่ใช้ถุงเท้า รองเท้า ไม่กินหมากหรือกินของที่ทำให้ฟันเปลี่ยนสีไป ผู้หญิงไทยในประเทศจีน  ส่วนใหญ่เป็นคนล่ำสัน แข็งแรง แต่เทอะทะ  ชอบประดับร่างกายให้สวยงาม เช่น ใส่แหวน กำไลมือ กำไลเท้า และอื่น ๆ ซึ่งทำด้วยแร่เงิน

                สรุปแล้ว ชนชาติไทยมีเผ่าพันธุ์แพร่ไปอยู่ดามดินแดนต่าง ๆ ในประเทศ จีน พม่า  อินเดีย ลาว ตังเกี๋ย และเขมร เกือบจะเรียกว่าทุกส่วนของตอนใต้ทวีปเอเชีย ด้วยเหตุที่มี  การคมนาคมไม่สะดวกและอยู่  แยกย้ายกันตามสถานที่แตกต่างกัน เช่น บางพวกอยู่บนภูเขาสูง บางพวกอยู่ริมน้ำ บางพวกอยู่บนพื้นที่ราบจึงทาให้ต่างคนต่างอยู่ แยกออกเป็นพวกไปอีกหลายพวก และมีสำเนียงภาษาแตกต่างกันออกไป ชนชาติไทยแต่ละพวกห่างเหินนับเวลาเป็นร้อย ๆ ปี ดังนั้นจึงทำให้ชนชาติไทยแต่ละแห่งมีฐานะแตกต่างกัน บางแห่งก็เจริญแล้วก็บ้านเมืองภาษาหนังสือก้าวหน้า บางแห่งยังคงเป็นแบบเดิม ใช้ภาษาพูดของพวกอื่น บางแห่งเปลี่ยนเชื้อชาติเป็นชนชาติอื่นไป และเชื่อว่ามนุษย์ทุกเผ่าพันธุ์ไม่ว่าจะเป็นไทย หรือจีน ลาว เขมร พม่า อินเดีย ต่างมีบรรพบุรุษที่สืบทอดต่อมาจากคนเพียงกลุ่มเดียวซึ่งเป็นเรื่องที่ต้องศึกษาอีกว่า มนุษย์กลุ่มนั้นจุดเริ่มต้นควรอยู่ดินแดนแห่งใดเช่นเดียวกับชนชาติไทยที่เรายังไม่ทราบว่าถิ่นเดิมอยู่ที่ใดแน่เคยมีชนชาติไทยในหมู่บ้านไทยแบบแม่น้ำยางสี พูดว่า บรรพบุรุษของเขาได้อพยพมาจากทางทิศใต้ คือเมืองที่เรียกว่า เมืองข้าวเหนียว(GLUTINOUS RICE COUNTRY) เมื่อสิบเอ็ดชั่วคนมาแล้ว  ดูเหมือนจะสอดคล้องกับการขุดพบเรื่องราวของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ ที่พบว่า มนุษย์ได้รู้จักทำการเพาะปลูกมานานแล้ว  เมล็ดพืชที่พบมีลักษณะเม็ดเล็กป้อม จะเป็นไปได้หรือไม่ว่า ชนชาติไทยมีถิ่นเดิมอยู่ที่ดินแดนสุวรรณภูมิ โดยเฉพาะแถบบ้านเก่า จังหวัดกาญจนบุรี และอพยพร่อนเร่อย่างอิสรภาพเสรีอย่างเป็นไท (FREE) ไปอยู่ในดินแดนต่างๆ ดังกล่าวด้วยเหตุนี้มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ที่พบในบ้านเก่านั้น จะเป็นบรรพบุรุษของชนชาติใดถ้าไม่ใช่ชนชนชาติไทย

                ส่วนทฤษฏีที่ถูกต้องเกี่ยวกับเรื่องราวของมนุษย์เผ่าพันธุ์ไทยนั้น เป็นเรื่องที่มีการศึกษาจากหลักฐานกันอยู่และยังไม่สามารถยุติได้ซึ่งยังศึกษาและมีข้อมูลที่ได้จากการศึกษาอยู่เสมอ