สรุปสาระสำคัญ

                การศึกษาประติศาสตร์นั้น  คือ  คือการศึกษาเรื่องราวของประเทศชาติ และมนุษย์ชาติ  (ลีโอ  คอลสตอย)

ดังนั้น  เรื่องราวชีวิตของประเทศชาติ  คือความเป็นมาของชนชาติกลุ่มใหญ่  หรือสังคมของมนุษย์ตั้งแต่อดีตที่เชื่อมโยงต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน  และสามารถศึกษาไปจนถึงอนาคตได้  เช่นเดียวกัน  ความเป็นมาของมนุษย์ชาตินั้น  ก็สามรถศึกษาให้เข้าใจถึงชีวิตและพฤติกรรมของมนุษย์ในอดีต  ตลอดจนการสร้างวัฒนธรรมของคนในสังคมเดียวกัน

ด้วยเหตุที่วิชาประวัติศาสตร์นั้น  เป็นการค้นหาอดีตของมนุษย์ที่เกิดขึ้นและผ่านมาแล้ว  ดังนั้นหลักบานที่ร่องรอยจนพบปัจจุบัน  จึงเป็นหลักบานที่สามารถย้อนเวลานับหมื่นปี  แสนปีทั้งที่ขึ้นอยู่กับหารสำรวจขุดข้นหาหลักฐานที่ยังเหลืออยู่  หลักฐานเหล่านี้ทำให้รู้ถึงพฤติกรรมมนุษย์ที่ตั้งถิ่นฐานขึ้นเป็นชุมชน  การสร้างเมืองและประเทศ  และสร้างรูปแบบและสร้างวัฒนธรรมของตนขึ้นนั่นเอง

หลักฐานที่สำรวจพบทางวรรณคดีนั้น  ทำให้มีการกำหนดประเภทของสมัยประวัติศาสตร์ดังนี้

สมัยก่อนประวัติศาสตร์ กำหนดยุคสมัยที่มนุษย์ยังไม่รู้จักใช้ตัวกักษรแทนคำพูด  ซึ่งมีการสำรวจขุดพบหลักฐานใหม่อยู่เสมอ

สมัยประวัติศาสตร์ กำหนดยุคสมัยที่ช่วงเวลาที่มนุษย์รู้จักบันทึกและใช้ตัวหนังสือติดต่อกันแล้ว

ต่อมาองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมของสหประชาชาติ  (UNESCO)  ได้กำหนดสมัยประวัติศาสตร์เพิ่มขึ้นอีก ๑ ยุค  คือสมัยกลางระหว่างสมัยก่อนประวัติศาสตร์กับสมัยประวัติศาสตร์  ซึ่งเป็นสมัยที่เชื่อมโยงช่วงเวลาที่มนุษย์ยังไม่รู้จักใช้ตัวอักษรที่ชนต่างถิ่นบันทึกไว้  กล่าวคือในระยะเดียวกันนั้น  ได้มีแหล่งมนุษย์ทีอื่นมีความเจริญกว่าและบันทึกเรื่องราวไว้แล้วนั้น