4  พระบรมธาตุ

ตำนานที่มาโดยละเอียด สถานที่ศักดิ์สิทธิ์อายุกว่าพันปี

พระธาตุพนม  นครพนม

โดย สำนักงานนิตยสารเทียนชัย

วัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร  จังหวัดนครพนม

ชั้นและที่ตั้งของวัด

                วัดพระธาตุพนมเป็นพระอารามหลวงชั้นเอกชนิดวรมหาวิหาร ตั้งอยู่เลขที่ 183 ถนนชยางกูร ตำบลธาตุพนม อำเภอธาตุพนม จังหวัดธาตุพนม เป็นที่ตั้งของเจดีย์พระธาตุพนม จากตำนานอุรังคธาตุ กล่าวว่า สร้างเมื่อ พ.ศ. 8 โดยพระมหากัสสปะ กับพระอรหันต์ 500 รูป ร่วมกับท้าวพญาทั้ง 5 คือ พญานันทเสน พญาสุวรรณภิงคาร  พญาคำแดง  พญาจุลณีพรหมทัต  และพญาอินทปัฐนคร จากนั้นมีการบูรณปฏิสังขรณ์พระธาตุพนมมาหลายยุคหลายสมัย ต่อมาถึง พ.ศ. 2493 วัดพระธาตุพนมได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นเอกชนิด “วรวิหาร”

อาณาเขตและอุปจารของวัด

                ทิศเหนือ ติดต่อกับบ้านเรือนราษฎร และโรงเรียนประจำอำเภอธาตุพนม

                ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ถนนพนมพนารักษ์และถนนชยางกูร

                ทิศตะวันตก ติดต่อกับ บ้านเรือนราษฎร หมู่บ้านดอนกลางและหมู่บ้านชาวญวน

                ทิศใต้ ติดต่อกับ สุดเขตกำแพงโรงเรียนอนุบาลพนมวิทยาคาร

                ลักษณะพื้นที่โดยทั่วไป บริเวณที่ตั้งวัดเป็นเนินดินเตี้ยเรียกว่าภูกำพร้า บริเวณทั้ง 4 ด้านเอียงลาดต่ำลงถ้ามองไกล ๆ จะเห็นเป็นเขาเล็ก ๆ ลูกหนึ่ง เป็นที่ตั้งของวัดพระธาตุพนม

                เนื้อที่วัดพระธาตุพนมทั้งหมด 60 ไร่ 3 งาน 42 ตารางวา โฉนดเลขที่ 132 แบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ เขตพุทธาวาส เขตสังฆาวาส และสำนักวิปัสสนากรรมฐาน

                เขตพุทธาวาส

                อยู่ส่วนหน้าวัด คือ บริเวณพื้นที่ตอนที่เป็นเนินดินสูงซึ่งเรียกว่าภูกำพร้า มีวิหารคดสี่เหลี่ยมล้อมรอบถึงกำแพงแก้ว กั้นแยกเขตแดนออกจากเขตพุทธาวาส มีองค์เจดีย์พระธาตุพนมประดิษฐานอยู่ใจกลางล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว 3 ชั้น กำแพงแก้วแต่ละชั้นมีซุ้มประตูทางเข้าประทักษิณอยู่ตอนกลางทุกด้านและมีซุ้มหน้ามุขทรงมณฑปที่มุมกำแพงทั้ง 4 ทุกชั้น ด้านหน้าองค์พระธาตุมีพุทธสถานที่สำคัญ คือ โรงธรรมสภา หรือศาลาการเปรียญ หอพระแก้วหรือในสมัยโบราณเรียกว่า พระวิหารหลวง ถัดไปทางขวา คือ พระอุโบสถ

                เขตสังฆาวาส

                อยู่ถัดจากเขตพุทธวาสไปทางเหนือ ทางตะวันตกและทางใต้ เป็นส่วนที่ลาดต่ำปลูกสร้างเสนาสนะ กุฏิสงฆ์  สำนักชี  และเป็นบริเวณสนามหญ้าและสวน

                เขตสำนักวิปัสสนากรรมฐาน

                อยู่ด้านหลังวัดมีรั้วกั้นเป็นแนวแยกออกเป็นสัดส่วนเฉพาะไม่ปนกับเขตสังฆวาส พื้นที่เป็นรูปสี่เหลี่ยม ตรงกลางปลูกศาลาไม้ขนาดใหญ่ สำหรับอบรมบรรยายธรรม และฝึกปฏิบัติกรรมฐานแก่ผู้ที่เข้ามาศึกษา มีกุฏิพระและกุฏิชีอยู่ทางด้านเหนือและใต้ ตามลำดับ

                ที่ธรณีสงฆ์

                ที่ธรณีสงฆ์ มีทั้งหมด 3 แปลง มีเนื้อที่รวมทั้งสิ้น 93 ไร่ 3 งาน 96 ตารางวา อยู่ที่ตำบลธาตุพนม อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม ทั้งหมด คือ

                (1)  เนื้อที่ 12 ไร่ 2 งาน 12 ตารางวา โฉนดเลขที่ 131

                (2)  เนื้อที่ 24 ไร่ 2 ตารางวา โฉนดเลขที่ 133

                (3)  เนื้อที่ 57 ไร่ 1 งาน 82 ตารางวา โฉนดเลขที่ 183

                ลำดับเจ้าอาวาส วัดพระธาตุพนม

                วัดพระธาตุพนมมีเจ้าอาวาสครองวัด แบ่งตามยุคสมัยได้ดังนี้

                1.  สมัยแรกตั้งวัด พญาสุมิตตธรรมวงศา สั่งให้พระเทวะอำมาตย์ สร้างวิหารให้พระอรหันต์ทั้ง 5 องค์ อาศัยจำพรรษา ดังนี้

                      (1)  เจ้าสังขวิชชาเถระอยู่ด้านเหนือ (หอพระพุทธไสยาสน์)

                      (2)  เจ้ามหารัตนะเถระ และเจ้ารัตนะเถระ อยู่ด้านทิศตะวันตกของพระธาตุ

                      (3)  เจ้ามหาสุวรรณปราสาทเถระ และเจ้าจุลสุวรรณปราสาทเถระ อยู่ด้านใต้ข้างกุฏิศิลาภิรัตรังสฤกฎิ์

                2.  สมัยเวียงจันทน์ เจ้าราชครูหลวงโพนสะเม็ก มาซ่อมพระธาตุพนม 9 ปี พ.ศ. 2236-2245 ปัจจุบันอนุสาวรีย์ของท่านอยู่นอกกำแพงแก้วชั้นที่ 2

                3.  สมัยกรุงรัตนโกสินทร์

                      (1)  พระครูพรหมมา  พ.ศ. 2390-2410

                      (2)  พระครูพรหม พ.ศ. 2410-2425

                      (3)  พระครูก่ำ พ.ศ. 2425-2430

                      (4)  พระครูฮุบ พ.ศ. 2430-2438

                      (5)  พระครูอุปัชฌาย์ทา พ.ศ.2438-2458

                      (6)  พระครูศิลาภิรัต (หมี บุบผาชาติ) พ.ศ. 2458-2479

                      (7)  พระครูเทพรัตนโมลี (แก้ว อุทุมมาลา)

                      (8)  พระเทพรัตนโมลี (แก้ว กนฺโตภาโส)

                      (9)  พระเทพปริยัติมุนี ปัจจุบัน