4  พระบรมธาตุ

ตำนานที่มาโดยละเอียด สถานที่ศักดิ์สิทธิ์อายุกว่าพันปี

พระธาตุพนม  นครพนม

โดย สำนักงานนิตยสารเทียนชัย

ประวัติพระธาตุพนม นครพนม (7)

การบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งที่ 6

สมัยหลวงวิจิตรวาทการ

                การบูรณปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุพนมครั้งสำคัญ หลังจากพระครูวิโรจน์รัตโนบลอยู่ในระหว่าง พ.ศ.  2483-2484 หลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 โดยรัฐบาลจากส่วนกลางกรุงเทพฯ ในขณะนั้นเกิดกรณี พิพาทดินแดนสงครามบูรพา ระหว่างไทยกับฝรั่งเศสที่ยึดครองดินแดนฝั่งขวาของลุ่มแม่น้ำโขง

                ชายแดนฝั่งโขงตึงเคียดด้วยภัยสงคราม รัฐบาลขณะนั้นเห็นว่าพระธาตุพนมเป็นปูชนียสถานสำคัญอันเป็นที่เคารพของประชาชนทั้งสองฝั่งโขง หากรัฐบาลบูรณะขึ้นแล้ว จะเป็นการชักจูงจิตใจประชาชนแถบอินโดจีนให้เข้ากับราชอาณาจักรไทยได้จำนวนมาก จึงได้มอบหมายให้หลวงวิจิตรวาทการซึ่งเป็นอธิบดีกรมศิลปากรในขณะนั้นดำเนินการบูรณะ

                หลวงวิจิตรวาทการ ได้ทำการต่อยอดครอบยอดเดิมขึ้นใหม่ตามศิลปะไทย หุ้มยอดเดิมเป็นศิลปะแบบล้านช้าง (ของเจ้าราชครูหลวงโพนสะเม็ก) ขึ้นไปอีก 10 เมตร คือตั้งแต่บัวบนขึ้นไปถึงยอดรวม 23 เมตร จากเดิมซึ่งสูงอยู่แล้ว 43 เมตร ได้ใช้คอนกรีตเสริมเหล็กเสริมเป็นโครงสร้างสูงขึ้นไป ลวดลายที่ติดองค์พระธาตุต้องหล่อด้วยซีเมนต์ ฝังคานคอนกรีตเป็นระยะช่วงละ 1 เมตร และมีคานคอนกรีตรัดรวบส่วนยอดกลวงมีบันไดเหล็กขึ้นไปจนถึงปลายยอด ทำประตูวงกลมศูนย์กลาง 70 ซม. ทั้ง 4 ด้าน ผนังด้านนอกติดลายพุ่มข้าวบิณฑ์เป็นช่อขึ้นไป จนสุดคอระฆังทุกด้าน เฉพาะชั้นบนที่เสริมให้สูงขึ้นอีก 10 เมตรนั้น ทำเป็นบัวกลุ่ม 3 ชั้น ลอกทองและเงินหุ้มยอดเก่าออกนำมาหลอมเป็นรูปแผ่นอิฐ คือ

                ทองรูปแผ่นอิฐหนัก 8,600 กรัม 1 ก้อน

                เงินรูปแผ่นอิฐหนัก  3,500 กรัม 1 ก้อน

                เศษทองห่อไว้รวมกันหนัก 250 กรัม 1 ก้อน

                แล้วนำลงมาเก็บไว้เพื่อทำยอดฉัตรปีกบนยอดพระธาตุแทนองค์เดิมต่อไป แต่มีปัญหายืดเยื้อเกี่ยวกับสถานการณ์บ้านเมืองทางชายแดนภาคอิสานขณะนั้นจึงให้ชลอไว้ก่อน

                การต่อยอดองค์พระธาตุพนมให้สูงตะหง่านปิดทองอร่ามในครั้งนี้ ทำให้เกิดรูปทรงองค์พระธาตุขึ้นใหม่เป็นรูปสัญลักษณ์หรือมโนภาพขององค์พระธาตุ ที่ติดตรึงเป็นมโนภาพอยู่ในความทรงจำคนเดินทางมาห่างสักพันเส้นก็แลเห็นส่วนตอนล่างของพระธาตุ ไม่แตะต้องให้สงวนไว้ตามเดิมเพื่อรักษาคุณค่าทางประวัติศาสตร์ของโบราณอันมีค่าสูงสุดไว้

                ในครั้งที่พลเรือตรีหลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ เป็นทูตไปเจริญสัมพันธไมตรีกับประเทศต่าง ๆ ในเครือจักรภพอังกฤษ และได้นำพระบรมสารีริกธาตุจากประเทศอินเดีย มาไว้ที่วัดพระศรีมหาธาตุ บางเขน กรุงเทพฯ และได้ขอต้นพระศรีมหาโพธิ์มา 5 ต้น ในปี พ.ศ. 2486 นำมาจากพุทธคยา อินเดีย นำมาโดยสมเด็จพระมหาวีระวงศ์ สังฆนายกรูปแรก นำมาปลูกไว้ที่วัดพระธาตุพนม 1 ต้น ภาคกลางปลูกที่วัดพระศรีมหาธาตุ 2 ต้น ภาคเหนือที่พระธาตุดอยสุเทพ เชียงใหม่ 1 ต้น ภาคใต้ ที่วัดบรมธาตุเจดีย์นครศรีธรรมราช 1 ต้น

                ในสมัย จอมพล ป.พิบูลสงคราม

พ.ศ. 2493 รัฐบาลในสมัย จอมพลป. พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรี เห็นความสำคัญของพระธาตุพนมซึ่งเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชนทางภาคอีสาน องค์ธาตุพนมเป็นโบราณสถานที่มีความสำคัญมาแต่โบราณกาลจึงได้ยกฐานะของวัดพระธาตุพนมขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นเอกชนิด “วรมหาวิหาร” ตั้งแต่นั้นมา